Technische encyclopedie

Winkler Prins (1975)

Gepubliceerd op 23-12-2024

CONVECTIESTROMING

betekenis & definitie

(Fr.: courant de convection; Du.: Konvektionsströmung; Eng.: convection current), de rond 1930 door F.A. Vening Meinesz gepostuleerde stromingen in de aardmantel, ontstaan door thermische convectie gebonden aan radioactieve of chemische warmteproduktie diep in de mantel met stijging van het verwarmde en daling van het afgekoelde materiaal.

De sterk negatieve zwaartekrachtanomalieën over of langs diepzeetroggen door Vening Meinesz gemeten, werden door hem verklaard als het gevolg van het naar beneden trekken door de convectiestroom van een deel van de lichte korst die dan een isostatisch niet-gecompenseerde wortel vormt. Nog meer algemeen gezien zouden twee elkaar snijdende convectiestromingen door lokale verkorting van de aardkorst de oppervlakkige afzettingen, die niet naar onder meegetrokken zijn, plooien en vervormen (orogenese).Indien convectiestromingen zich gedurende een tiental miljoen jaar kunnen handhaven, kunnen ze inderdaad de belangrijkste kenmerken van gebergtesystemen verklaren. In een eerste fase wordt de geosynclinale depressie geschapen waarin de sedimenten afgezet worden die gedurende een tweede fase vervormd en geplooid worden. Uiteindelijk bereikt een deel van de sedimenten een diepte die groot genoeg is om terug te smelten en granitische intrusieve massieven te vormen. Verder verklaren convectiestromingen de grotere warmtestroming waargenomen langs de midoceanische ruggen (stijgend deel van de convectie) en het tekort aan warmtetoevoer over de diepzeetroggen (dalend deel van de convectiestroom). Een bijkomend voordeel van de convectietheorie voor gebergtevorming is dat de aardkorst zelf geen kracht moet overbrengen waarvoor deze als te zwak wordt beschouwd.

Ook bij de verklaring van het magnetische veld van de aarde baseert men zich thans op het bestaan van convectiestromingen die ontspringen en terugkeren naar de vloeibare roterende kern van de aarde. Recent werd ook het bestaan van convectiestromingen in de Antarctische ijskap gepostuleerd.

< >