Technische encyclopedie

Winkler Prins (1975)

Gepubliceerd op 23-12-2024

CLICHÉ

betekenis & definitie

reprografisch vervaardigde drukvorm voor de hoogdruktechniek, hetgeen betekent dat de vlakke elementen, die voor inkt-transport bestemd zijn, boven de rest van de drukvorm zijn verheven en allemaal in een afrolbaar (meestal plat of cilindrisch) vlak zijn gelegen.

De hoogdruk is typisch een ‘alles-of-niets’-techniek, waarbij het drukken van voorstellingen met echte tussentinten uitgesloten is. Om iets te verwezenlijken dat daarop lijkt, moet gebruik worden gemaakt van de mogelijkheid iedere tussentint voor te wenden door een wit veld tot op zekere hoogte af te dekken met een gelijkmatige fijne verdeling van elkaar al dan niet overlappende stippen, die alle bedekt zijn met de volle tint. Men spreekt dan van gerasterde tinten; een cliché dat volgens dat beginsel is vervaardigd, heet rastercliché ofwel autotypie.

Naast autotypieën vinden ook lijnclichés toepassing. Deze leveren voorstellingen, die opgebouwd zijn uit zichtbaar afzonderlijke stippen, lijnen en vlakken met onderling gelijk contrast. Naast de monotone (zwart-wit)clichés komen ook kleurenclichés voor. Deze bestaan dan uit een set van twee (duplex-clichés), drie of vier (meerkleurenclichés) stuks, waarvan de voorstellingen elk in een passende eigen kleur in register over elkaar afgedrukt dienen te worden.

Tot het begin van de zestiger jaren waren de afmetingen van een cliché meestal beperkt tot die van één enkele voorstelling en werd elk op een passende voet gemonteerd, goed ingesloten tussen de warm-gegoten tekst geplaatst. Aanvankelijk, doordat men de beschikking kreeg over een middel (eenfase etsen) om clichés van zeer groot formaat te etsen en kort daarna door de introductie van de uitwasbare fotopolymeriseerbare lagen en ook door de invoering van fotografisch zetsel, begon men de clichés te vervangen door zogenaamde wikkelplaten. In feite zijn dit dunne clichés van grote omvang, die zich goed aanliggend om een cilinder laten spannen.

< >