Technische encyclopedie

Winkler Prins (1975)

Gepubliceerd op 27-11-2024

AUSTENIET

betekenis & definitie

(Fr.: austénite; Du.: Austenit; Eng.: austenite), een vaste oplossing (mengkristal) van gammaijzer met één of meer andere elementen.

Het komt voor als structuurbestanddeel in staal en is genoemd naar Sir William C. Roberts-Austin, een Engelse metaalkundige uit het eind van de 19de eeuw. Austeniet dat behalve ijzer alleen koolstof bevat is slechts bij hoge temperatuur bestendig. Het smeden en walsen van staal vindt plaats in het austenietgebied. Indien voldoende nikkel of mangaan in het gammaijzer is opgelost, wordt de austeniet stabiel bij kamertemperatuur. Toevoeging van 18% chroom en 8% nikkel geeft eveneens austeniet bij kamertemperatuur mits snel wordt afgekoeld van 1000 °C, maar afhankelijk van de rest der aanwezige elementen kan deze austeniet metastabiel zijn.

Staal dat bij kamertemperatuur een grondmassa van stabiele of metastabiele austeniet vertoont, noemt men austenitisch staal, bijv. 25% nikkelstaal, 14% mangaanstaal, mangaannikkelstaal, roestvast 18/8 chroom-nikkelstaal. Gelegeerd gietijzer waarvan de grondmassa overwegend uit austeniet bestaat, wordt austenitisch gietijzer genoemd. Er bestaan austenitisch wit-grijs en nodulair gietijzer. Het laatstgenoemde materiaal, dat bestaat uit geheel austenitische matrix waarin koolstof als bolvormige grafiet voorkomt, is van belang o.a. voor gebruik bij zeer lage temperatuur, bijv. voor compressoren in koelcircuits van lage temperatuur zoals gebruikt voor het vloeibaar maken van gassen. Het verhitten van staal op een zodanige temperatuur dat bij die temperatuur de structuur geheel of grotendeels uit austeniet bestaat, wordt austeniteren genoemd. Austeniet laat zich bijzonder goed vervormen door de bouw van het rooster. Bij kamertemperatuur brengt de vervorming een grote versteviging met zich mee waarvan men technisch gebruik kan maken.

< >