In de astronomie de benaming voor dat punt op de hemelbol dat overeenkomt met de richting waarin een bepaald hemellichaam zich beweegt. Het snijpunt van de snelheidsvector van het hemellichaam met de hemelbol is de apex. Het tegenpunt op de hemelbol wordt antapex genoemd.
Apex van de Aarde is de richting waarin de Aarde zich beweegt in haar baan om de Zon. Neemt men bij benadering aan dat de aardbaan een cirkel is met de Zon in het middelpunt, dan staat de richting waarin de Aarde zich beweegt steeds loodrecht op de straal Aarde-Zon, dus loodrecht op de richting naar de Zon. Aan de hemelbol vindt men de aardapex op een bepaald moment dus in het vlak van de aardbaan, in de ecliptica, en wel 90° vanaf de Zon in terugwaartse zin. De apex verplaatst zich dus eenmaal per jaar langs de gehele ecliptica. Aan de hemelbol wordt de aardapex ongeveer aangewezen door de laatste-kwartierstand van de Maan. De aardapex speelt een belangrijke rol bij bepaling van de baan en de radiant van meteoren en bij de meteorenstatistiek.
Apex van de Zon is de richting waarin de Zon en mét haar het gehele Zonnestelsel zich bewegen ten opzichte van het centrum van de Melkweg. De eerste die trachtte de beweging van de Zon te bepalen was W. Herschel op het einde van de 18de eeuw. Later zijn door allerlei waarnemers steeds nauwkeuriger resultaten bereikt, waaruit bleek dat de Zon zich met een snelheid van 20 km s−1 beweegt in de richting van een punt op 270° (18h) rechte klimming en 30° declinatie (gelegen in het sterrenbeeld Hercules). Deze beweging is te merken aan een schijnbare verplaatsing der sterren, die zich zowel in hun eigenbeweging als in hun radiële snelheid manifesteert. Veronderstellen wij de Zon in rust, dan schijnen alle sterren in de buurt van de apex ons met een snelheid van 20 km s−1 te naderen, zoals blijkt uit de violetverschuiving in hun spectra (dopplereffect). Hun eigenbeweging is echter onmerkbaar klein. Sterren 90° van de apex verwijderd, in welke richting ook, vertonen daarentegen maximale eigenbewegingen maar geen radiële snelheden. Sterren in de buurt van de antapex verwijderen zich van de Zon met radiële snelheden van 20 km s−1 (roodverschuiving der spectraallijnen). Door het feit dat sterren ook individuele bewegingen bezitten en door de rotatie van het melkwegstelsel (zie Melkwegstelsel: rotatie) is de situatie in werkelijkheid echter veel gecompliceerder. Daar men de beweging van de Zon thans tamelijk goed kent, kan men de verschillende effecten van elkaar scheiden.
In de fotografie is APEX de afkorting van additive system of photographic exposures, zie APEX-systeem.