(Fr.: albâtre; Du.: Alabaster; Eng.: alabaster, compact gypsum), of alabaster, naam voor een variëteit van calciet én voor een variëteit van gips (seleniet). De verwarring is ontstaan doordat in de oudheid niet alleen de calcietvariëteit o.a. werd gebruikt voor de vervaardiging van zalfflesjes (alabastron), maar ook de gipsvariëteit.
1. De variëteit van calciet (CaCO3) noemt men kalkalbast, ook wel onyxmarmer of oriëntaalse albast. Het is meestal een zeer zuiver, enigszins doorschijnend, fijnkorrelig, geelachtig-wit marmer met donkere en lichte banden of strepen. Kalkalbast is vrij hard en komt voor in kalksteengrotten, waar het ook nu nog wordt gevormd (o.a. in de grot van Antiparos en in de Baumannshöhle bij Blankenburg in de Harz).
2. Gipsalbast is een op marmer gelijkende soort van dicht gips met de samenstelling CaSO4 + 2H2O. Het is zelden schitterend wit en blauwachtig grijs, meermalen gevlekt, geaderd en gewolkt. Het is zeer zacht (hardheid 1,5, met de nagel bekrasbaar). Vindplaatsen in Duitsland, Italië, Engeland en de Karpaten.
De naam albast, die vroeger behalve aan kalkalbast ook wel werd gegeven aan bepaalde gestreepte vormen van chalcedoon of agaat, wordt thans vrijwel uitsluitend gebruikt voor gipsalbast.
Verwerking.
Wegens zijn dichte structuur is gipsalbast zeer geschikt om te worden gepolijst en daarom zeer gezocht als materiaal voor kunstvoorwerpen (met name in Noord-Italië, vooral te Florence), die men een fraaie glans geeft door een behandeling met zeepwater. Tevens wordt het vaak aangewend voor architectonische doeleinden: bekleding van wanden, vloeren, altaren, grafmonumenten enz.
Ook kan men albast kleuren met metaaloplossingen en met in alcohol opgeloste plantaardige stoffen. De hardheid tracht men te verhogen door bedekking met een soort waterglas. Gebroken voorwerpen worden gelijmd met behulp van albastpoeder dat is vermengd met een gomoplossing of met een mengsel van eiwit en gebluste kalk.