(Fr.: activation; Du.: Aktivierung; Eng.: activation), in het algemeen: iemand of iets actief maken, d.w.z. zo behandelen dat een bepaald proces verloopt (of beter verloopt). De term wordt in wetenschap en techniek op verschillende wijzen gebruikt, waarvan de belangrijkste zijn: de kernfysica verstaat onder activering het radioactief maken van oorspronkelijk inactieve kernen, door ze te bombarderen met neutronen, bijv. in een kernreactor of met protonen, bijv. uit een cyclotron. Men doet dit om een zgn. radioactiveringsanalyse te kunnen verrichten.
In de fysica spreekt men van activering van atomen en moleculen, als deze in een aangeslagen toestand gebracht worden (zie Atoommodel; Kernmodel).
Een chemische reactie tussen twee moleculen kan alleen plaatsvinden, indien deze moleculen met elkaar botsen, maar lang niet elke botsing leidt tot een reactie. Arrhenius heeft hiertoe aangenomen dat alleen die moleculen kunnen reageren die geactiveerd zijn, d.w.z. waarvan de energie een bepaald bedrag hoger is dan die van de moleculen in de grondtoestand. De extra energie die nodig is om de reactie te kunnen laten verlopen wordt de activeringsenergie genoemd. In een systeem dat in thermisch evenwicht is, is de fractie actieve moleculen volgens de wet van Boltzmann evenredig met e−A/kT, waarin A de activeringsenergie, k de constante van Boltzmann, T de absolute temperatuur en e het grondtal van het natuurlijke logaritmenstelsel (e = 2,71828...).
Uit deze wet valt af te leiden dat relatief des te minder moleculen reageren naarmate de activeringsenergie hoger en de temperatuur lager is. De activering van een molecule kan op een aantal wijzen tot stand komen, bijv. door botsing of door absorptie van licht. Ook buiten het gebied van de eigenlijke chemische reacties spreekt men wel van activering en activeringsenergie; in het algemeen is dat het geval indien moleculen over een zekere extra-energie moeten beschikken om tot een bepaald proces in staat te zijn.
In de chemie spreekt men ook wel van activering van een chemische reactie, als men er een activator aan toevoegt, d.w.z. een katalysator die de werking van een andere, reeds aanwezige katalysator versterkt.