Spreekwoorden en gezegden

F. Stoett (1977)

Gepubliceerd op 14-10-2020

Een redenering van Jan Kalebas

betekenis & definitie

een dwaze, zotte, onlogische redenering; ook een rekening van Jan Kalebas, d.w.z: een niet te ontwarren of te ontcijferen rekening; dat is Frans van Jan Kalebas, slecht Frans, Frans „met haar op”, zoals men in Z.-Nederl. zegt. In de 17de eeuw schijnt Jan Kalebas voor een windzak, een bluffer reeds bekend geweest te zijn, blijkens Muller, Onze Gouden Eeuw1 1, 84, waar we een spotprent vinden op de Spanjaarden na de nederlagen bij Duins en in Brabant, met het opschrift: „Het droevich afscheit van Don de Calabassa uit Vlaanderen na Spagnien”.

Een kalebas is een soort pompoen, die van binnen vol zaad zit; vandaar dat cucurbita (pompoen) bij de Romeinen ook gebruikt werd voor een domkop (vgl. het Afrik. Jan Pompoen, leeghoofd). Het is daarom mogelijk, dat men met Jan Kalebas oorspr.een leeghoofd, windzak, windbuil bedoelt, iemand van weinig betekenis. Ook in het Italiaans past men de woorden voor kalebas op het hoofd toe. Vgl. voorts de markies van Carabas uit het bekende sprookje, wiens naam zeker ook doelt op het lege, ijdele van zijn markizaat.