op een andere (meer of minder vriendelijke) toon beginnen te spreken. Een toon aanslaan betekent eig.: door op een toets te slaan een zekere toon voortbrengen; bij overdracht bezigt men het met betr. tot de gemoedsstemming die men door zijn woorden of vooral door zekere stembuiging laat blijken.
Door contaminatie met op hoge toon spreken, waarin hoog eig. betekent luid, en in fig. zin hooghartig, uit de hoogte, is men ook gaan zeggen een hoge toon aanslaan in dezelfde zin. Doordat toon in dit en soortgelijk verband veelal met een ongunstige kwalificatie werd verbonden, kreeg ook toon op zich zelf een ongunstige bet., nl. die van aanmatigende wijze van spreken: hij spreekt altijd op zo’n toon; een toon aanslaan = op hoge toon spreken. In tegenovergest. zin: een toontje lager zingen, spreken en derg., bescheidener spreken, zich minder overmoedig tonen (reeds begin 17de eeuw in gebruik). Vgl. Hd. einen anderen (hohen, sanfteren) Ton anstimmen, anschlagen;eine andre Saite anschlagen; die Saiten ändern; gelinde Saiten aufziehen; Fr. changer de note, de gamme, de ton; ne haussez pas tant la chanterelle, sla niet zulk een hoge toon aan; tgov. baisser le ton; déchanter; Eng. to change one’s tone; to sing small; to pipe down; to speak in a sharp key; to talk in a high strain.
