(jeugdtaal) klein persoon. Zie ook brugsmurf.
Allusie op het kleine blauwe stripfiguurtje dat getekend werd door Peyo (pseudoniem van Pierre Culliford, 19281992). De oorspronkelijke Franse benaming was schtroumpf.
Het woord viel Peyo te binnen tijdens een dinertje in 1958 met een andere striptekenaar, Franquin. Toen hij niet op het woord ‘zoutvat’ kon komen, vroeg hij zijn collega om hem ‘de smurf’ door te geven: ‘Passe-moi...
Ie schtroumpf!’ Peyo wilde bewust niet de woorden truc, machin of bidule (Frans voor ‘dinges’) gebruiken en verving het door een niet-bestaand woord. Vervolgens gingen de twee aan het smurfen (schtroumpfer), waarbij hele fabels van Jean de la Fontaine werden naverteld met om de haverklap het gebruik van de term schtroumpf.
Het spelletje werd een running gag (de smurfentaai was geboren), en resulteerde uiteindelijk in een van de meest succesvolle stripverhalen.Hoe de schtroumpf in Vlaanderen en Nederland een smurf werd, is een ander verhaal. Dat hebben we te danken aan vertaler Armand van Raalte uit Herne, de zoon van een Amsterdamse vader en een Gentse moeder. Hij werkte bij een Belgische uitgeverij die de verhalen van Peyo in het Frans uitgaf, maar ook in een Nederlandstalige versie. Het Duits klinkende schtroumpf viel volgens hem zomaar niet te vertalen. Hij zocht daarom naar een eenvoudig woord waarvan je ook makkelijk een werkwoord kon maken. Later bleek uit een lezersbrief in De Standaard in 1978 dat een 72-jarige vrouw uit Boechout, geboren te Lier, zich herinnerde dat het woord al in de vorige eeuw in haar huiselijke kring werd gebruikt.
Tijdens het eten werd aan tafel tegen de kinderen wel eens gezegd: Ge moet niet zo smurfen, eet deftig! In Frankrijk werd schtroumpf bijnaam van een blauwhelm (in Bosnië) maar ook een scheldwoord voor een agent; een imbeciel; een dealer of een tussenpersoon in het zwartgeldcircuit. Het nieuwe logo van voetbalclub Ajax stuitte in 2005 op veel tegenstand bij de supporters omdat de gerestylede Griekse held te veel op een smurf zou lijken. En die straalt te weinig arrogantie, onoverwinnelijkheid en Amsterdamse bluf uit. Het klassieke logo uit 1928 zou volgens de fans het enige echte Ajax-logo zijn. De brullende Ajax was immers een grote en sterke man en beslist geen blauwe dwerg.
Op 2-1 in de vierde set brak het lijntje, ironisch genoeg op het moment dat een Nederlandse supporter hem vanaf de tribune luidkeels een hart onder de riem probeerde te steken: ‘Pak die smurf, Martin!’ (NRC Handelsblad, 30/05/2004)
