De Derde Golf (Engels: The Third Wave) is de titel van een experiment onder leiding van Ron Jones, geschiedenisleraar op de Cubberley High School (VS). Bij zijn leerlingen was veel onbegrip over nazi-Duitsland en de totstandkoming daarvan. Jones wilde met dit experiment laten zien dat iedereen meegesleept kan worden.
Jones leerde zijn leerlingen een juiste manier van zitten en een gedisciplineerde manier om de klas binnen te komen. Later introduceerde hij de naam De Derde Golf (dit verwees naar de veronderstelling dat de derde golf in de branding altijd krachtiger is dan de eerste en de tweede), creëerde hij een groter overheersend groepsgevoel en een gedisciplineerd geheel. De leerlingen leerden ook een specifieke groet waarmee zij elkaar, ook buiten de geschiedenisles, konden begroeten.
Ook leerlingen uit andere klassen begonnen zich aan te sluiten bij de beweging. Jones merkte dat zijn leerlingen gemotiveerd waren en ook beter presteerden dan leerlingen die geen lid waren van de beweging. Leden kregen ook steeds meer opdrachten van Jones, zoals het ontwerpen van een logo, een vlag en het bewaken van de orde in de school. Ook leerde Jones hoe andere leerlingen lid konden worden gemaakt.
Na drie dagen had de beweging al meer dan 200 leden. Jones kreeg het gevoel dat het experiment wat uit de hand liep en riep alle leden de volgende dag bij elkaar. Hij kondigde aan dat er een landelijke leider gekozen zou worden. In plaats daarvan onthulde hij dat de leerlingen onderdeel waren geweest van een experiment en dat ze zonder het te weten de sfeer van superioriteit hadden nagebootst die ook de opkomst van nazi-Duitsland had veroorzaakt.
Jones schreef zijn experiment en ervaringen in een essay: The Third Wave. Ook zijn er 2 documentaires en vele theatervoorstellingen gemaakt en is het verhaal in 1981 verfilmd.
