Een zzp’er (zelfstandige zonder personeel) is een natuurlijk persoon die betaald werk doet zonder daarvoor bij een werkgever in loondienst te zijn en zonder zelf werknemers te hebben. Eind 2019 telde Nederland 1.112.000 mensen met een inkomen dat hoofdzakelijk kwam uit werk als zzp'er (voltijd of deeltijd).
Ongeveer 211.000 zzp’ers maken eigen producten en/of handelen daarin, terwijl 901.000 zich laten inhuren door particuliere of zakelijke opdrachtgevers. Degenen die in langer lopende projecten werken voor slechts één zakelijke opdrachtgever (naar schatting 150.000 tot 350.000 personen), kunnen worden gerekend tot de flexwerkers.
ZZP'ers werken in alle sectoren van de economie maar vooral in de zakelijke dienstverlening, de bouwnijverheid en de detailhandel. De meerderheid is ouder dan 45 jaar. Mannen maken 60% uit van het totaal, vrouwen 40%. Met name middelbaar en hoger opgeleiden en jongeren gaan als ZZP'er werken. Volgens het CBS verdienen zij dan gemiddeld iets minder, maar zijn zij wel gelukkiger.
ZZP’ers ondernemen voor eigen rekening en risico. Enkele beroepsgroepen uitgezonderd, zijn zij BTW-plichtig. Over hun winst betalen zij inkomstenbelasting en premies. Daarbij komen zij aanmerking voor mkb-winstvrijstelling. Als zij meer dan 1.225 uur per jaar besteden aan hun onderneming kunnen zij zelfstandigenaftrek krijgen.
ZZP'ers zijn verplicht verzekerd voor de volksverzekeringen (AOW, Anw, Wlz) en de basisverzekering ziektekosten, en komen indien nodig in aanmerking voor bijstand. De werknemersverzekeringen (WW, WAO, WIA, ZW) en de pensioenplicht zijn niet op hen van toepassing.
Het kabinet werkt aan nieuwe regels om te bepalen wanneer opdrachtgevers iemand als zzp'er mogen inhuren. Ook is er discussie over hun plaats in het sociale stelsel. Daarbij is o.a. sprake van een minimumtarief en een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering. Geen van beide maatregelen is onomstreden. De Commissie Regulering van Werk adviseerde begin 2020 om zzp aan banden te leggen.
