Oosthoek Encyclopedie

Oosthoek (1985)

Gepubliceerd op 09-03-2021

Warschaupakt

betekenis & definitie

Verdrag tussen de USSR, Albanië (sinds 1968 geen üd meer), Bulgarije, DDR, Hongarije, Polen, Roemenië en Tsjechoslowakije, op 14.5.1955 gesloten.

Belangrijke vergaderingen van het Warschaupakt waren de conferenties van het politiek raadgevend comité in nov. 1976 te Boekarest en in nov. 1978 te Moskou. Aan die topconferenties werd deelgenomen door de staatshoofden, de partij- en regeringsleiders en de ministers van Buitenlandse Zaken van alle lidstaten. De topconferentie van 1979 vond plaats in een gespannen sfeer omdat de USSR zich meer dan ooit bedreigd voelde door het streven van Roemenië naar een zo groot mogelijke mate van zelfstandigheid. Dat streven kwam medio 1978 nog tot uiting in het officiële bezoek van de Chinese partijleider Hoea Kwo-feng aan Boekarest. Behalve tegen de toenadering van Roemenië tot China (door president Ceauçescu verdedigd als het recht om met alle socialistische landen goede betrekkingen te onderhouden), heeft de USSR ook bezwaar tegen het afwijkende Roemeense standpunt betreffende het Midden-Oosten. Op de topconferentie van 1979 publiceerden de lidstaten een veroordeling van het vredesverdrag tussen Egypte en Israël, maar het document was niet ondertekend door de Roemeense delegatie.

Naar aanleiding van de 25e verjaardag van het bestaan van het Warschaupakt werd in mei 1980 in Warschau een jubileumconferentie gehouden. De ontwikkeling van de machtsverhouding tussen oost en west was het hoofdthema van deze bijeenkomst. In het eerste slotdocument werden alle staatshoofden opgeroepen deel te nemen aan een wereldtopconferentie om tot opheffing van de internationale spanningen te komen; het tweede slotdocument bevatte een politieke verklaring waarin de doelstellingen van het Warschaupakt opnieuw werden bekrachtigd. In het algemeen verslag van de conferentie werd een balans opgemaakt van 25 jaar Warschaupakt en sprak de organisatie het vaste voornemen uit onverminderd te blijven streven naar veiligheid en samenwerking in Europa. Ook werd een conferentie over militaire ontspanning en ontwapening in het vooruitzicht gesteld.

Zover kwam het echter niet. Kwesties als het conflict over de plaatsing van middellange-afstandsraketten en de onrust in Polen verhinderden iedere nieuwe doorbraak in het ontspanningsproces. Op de Poolse kwestie reageerde het Warschaupakt enkele malen met grootscheepse militaire manoeuvres langs de Poolse grens (in april, aug. en sept. 1981). In jan. 1983, tijdens een bijeenkomst in Praag, riep het Pakt de NAVO op tot een niet-aanvalsverdrag. Het westen reageerde daar zeer behoedzaam op, en ook dit initiatief liep dood.