Oosthoek Encyclopedie

Oosthoek (1985)

Gepubliceerd op 09-03-2021

Pulsar

betekenis & definitie

[<Eng. pulsating radio source], m. (-s), (sterrenkunde) radiopuntbron die korte radiopulsen uitzendt met een constante periode.

(e) Pulsars zijn snel roterende neutronensterren die met zeer grote regelmaat pulsen radiostraling uitzenden en in een enkel geval ook straling in andere golflengtegebieden. De periode loopt uiteen van ca. 0,5-4 s, en meestal tussen 0,5—1 s. In 1982 en 1983 werden er echter twee pulsars ontdekt met een veel kortere periode van resp. 1/642 s en 1/163 s. Een dergelijke snelle rotatie zou ontstaan kunnen zijn door massa-overdracht vanaf een begeleider, waardoor de ster als het ware wordt versneld. Bij de tweede pulsar heeft men inderdaad een begeleider ontdekt, maar bij de eerste was in 1984 nog niets gevonden.

Sinds hun ontdekking in 1967 zijn er al meer dan 350 pulsars ontdekt. De Krabpulsar (in de Krabnevel) en de Velapulsar (in de Gumnevel) blijken ook optisch te pulseren. In een enkel geval blijkt een pulsar in het centrum van een supernovarest te staan, het gasvormige overblijfsel van een zware ster die aan het einde van zijn bestaan explodeerde. In dit geval is de pulsar het compacte overblijfsel van de kern van de oorspronkelijke ster. In de meeste gevallen heeft men echter rond een pulsar niets gevonden en omgekeerd staat er in de meeste supernovaresten ook geen pulsar. Er is daarom nog veel onduidelijkheid rond de vraag waarom er zoveel verschillende soorten pulsars zijn en waarom er tijdens de explosie van een ster soms wel en soms blijkbaar geen pulsar ontstaat.