Nieuwsblad of courant, de periodieke, meest dagelijksche uitgave van politieke, wetenschappelijke, kerkelijke, algemeene en plaatselijke nieuwstijdingen, welke in den regel ook hoofd(leidende) artikelen over actueele onderwerpen bevat. Ofschoon reeds in de klassieke oudheid geregelde overbrenging van berichten voor staats- of handelsdoeleinden plaats had (een vorm van berichtgeving, die in t begin der 17de eeuw nog wel gebruikelijk was), is het eigenlijke N. toch een verschijnsel van den nieuweren tijd, dat door de uitvinding der boekdrukkunst werd mogelijk gemaakt. Ten tijde der Romeinsche republiek onder Caesar (59 v. Christus) werden reeds de belangrijkste gebeurtenissen in de acta diurna of populi, in het openbaar opgestelde borden, aan het volk medegedeeld ; de gelijktijdig aangevangen openbaarmaking der acta senatus werd onder Augustus niet verder gewenscht geacht. Evenmin als deze berichten, kunnen de „notizie scritte”, die de republiek Venetië in later tijd op openbare plaatsen liet aanplakken, als N. gelden.
Aan het geld (gazeta), dat voor het lezen der laatstbedoelde geschreven berichten moest worden betaald, heeft de latere courant in sommige landen haar naam (gazette) ontleend. De eerste sporen van het N., volgens het begrip van den nieuwen tijd, vertoonden zich na de ontdekking der nieuwe wereld. De bekendwording van Amerika was een gebeurtenis, welker beteekenis onmiddellijk algemeen werd gevoeld. De brief van 1493, waarin Columbus den koninklijken schatmeester Rafael Sanchez de feiten schilderde, werd weldra in bijna alle talen overgezet en in alle landen in tallooze exemplaren verspreid. Dit was ongetwijfeld de eerste gedrukte nieuwstijding, die snelle en algemeene verspreiding vond. Sinds dien volgden de Berichten, Beschrijvingen, Brieven, Copyen, Nieuwmaren, Relazen, Nieuwe of waarachtige Tijdingen, Verhalen, enz. over de belangrijkste gebeurtenissen, elkaar steeds sneller op. Aan al deze persvoortbrengselen ontbrak evenwel nog de verschijning in geregelde volgorde, en eerst het verbeterde postverkeer maakte de meer periodieke pers mogelijk. In den naam courant leeft nog het overbrengen der loopmaren door den koerier voort.
Voor zoover bekend zag het eerste N. in Duitschland, te Straatsburg, het licht, van welke „Relation aller...Historiën” de jaargang 1609 in de universiteitsbibliotheek te Heidelberg wordt bewaard. Het oudste bewaarde Nederlandsche N. is van 1619, en werd door Broer Jansz uitgegeven. Gelijktijdig werd Engeland van uit Nederland van N. voorzien; vanaf 1620 zijn nummers van „Courant Newes out of Italy, Germany, Bohema, Poland & c.”, welke door George Veseler te Amsterdam werden uitgegeven, bewaard. De „Corante, or, Newe’s from Italy, Hungarie, Spaine and France”, door Broer Jansz te Amsterdam in het licht gezonden, is sedert 1621 bekend. In hetzelfde jaar verschenen ook nog „Newes from the Low Countries, or a Courant out of Bohemia, Poland, Germaniae & c.” bij Joris Veseler te Amsterdam, en de „Corante, or, Newes from Italy, Germany, Hungaria, Polonia, France, and Dutchland” bij Adr. Clarke te ’s-Gravenhage. Voor zoover is na te gaan, waren deze N. ook de eerste periodieken, die in Engeland werden verspreid; exemplaren daarvan worden in het Britsch Museum te Londen bewaard. De verscheidenheid bewijst, dat ze gretigen aftrek over geheel Europa vonden.
De oudste Nederlandsche courant, die nog bestaat, is de in 1656 door Abr. Casteleyn aanvankelijk onder anderen titel begonnen „Opregte Haarlemsche Courant”, een blad, dat langen tijd een wereldreputatie genoot. Naast de nieuwsberichten werden vanaf den aanvang der 18e eeuw ook advertentiën in het N. opgenomen. In het moderne dagblad nemen die advertentiën een zeer belangrijke plaats in, wijl de kosten van redactie, correspondentie, administratie, expeditie, enz. niet uitsluitend door de opbrengst der abonnementen kunnen worden gedekt. Van 1797 tot 1869 is de ontwikkeling er Nederlandsche N. door een zegelbelasting belemmerd geworden; kleine bladen zijn daarvan een tijdlang verschoond geweest (zie LILLIPUTTERCOURANT).
Voor het staatkundig leven van den tegenwoordigen tijd is de courant van groote beteekenis en zoo goed als onmisbaar geworden ; iedere politieke partij heeft haar algemeene, gewestelijke en lokale pers. Zoodoende werd het krantenbedrijf van enormen omvang, zoowel wat de samenstelling (zie JOURNALISTIEK) als de technische uitvoering aangaat. De krantendrukkerij beschikt thans over zetmachines, stereotypie-inrichtingen en rotatiepersen, die het mogelijk maken de berichten der laatste uren in een aantal van tienduizenden per uur gevouwen en geteld ter expeditie af te leveren. De nog algemeen toegepaste boekdruk zal vermoedelijk vrij spoedig voor diepdruk plaats maken, zoodat ook goede en duidelijke fotografieën van de allerlaatste gebeurtenissen kunnen worden opgenomen.
Litteratuur: Van der Meulen, De Courant (1885); Zoethout, De Courant (1918); Van Stockum, The first Newspapers of England printed in Holland (1914); de vele studies van Sautijn Kluit over verschillende couranten, vrijheid van drukpers, enz.
Een volledige opgave der in Nederland verschijnende dagen weekbladen, met vermelding van abonnementsen advertentieprijzen, is in het jaarlijksche Adresboek voor den Boekhandel te vinden.
