Handvergulden - in de boekbinderij het uit de hand plaatsen van tekst en versieringen in goud op boekbanden, vnl. op den rug. In tegenstelling met het machinaal- of pers-vergulden, voor grootere hoeveelheden, wordt het h. meestal bij enkele banden toegepast. Nadat de te vergulden plek van den band, die in den regel reeds om ’t boek is bevestigd, met een in de omgeving geen vlekken nalatende kleefstof (eiwit) is bestreken, wordt op die plek met behulp van een watje bladgoud, bij minderwaardig werk ook wel goudpoeder, gelegd. Met behulp van verhitte stempels (ornamenten, fileten, letters één voor één of tot woorden in haken vastgeschroefd) wordt daarna het vereischte ingeperst, nadat het boek tusschen borden is geklemd, en ten slotte het overtollige goud weggestreken.
De fileten zijn eenigszins rond gebogen, om op den ronden rug door een heen en weer gaande beweging een zoo strak mogelijke lijn te verkrijgen. Tot gelijk doel worden voor de platversiering meestal wielvormige stempels gebezigd. Zie ook BOEKBINDERIJ en VERGULDPERS.
