Gent - (Fransch Gand), stad in België, hoofd-plaats der prov. Oost-Vlaanderen; gemeente inw.; stad met voorsteden (Ledeberg,Mont St.-Amand en Gentbrugge); 212000 in-woners; gelegen op de grens van het Belgischeheuvelland en laagland in het deltagebiedder Leye (Lys) in de Schelde, waardoor de staddoorsneden is met talrijke kanalen en rivier-armen, waardoor zij uit verschillende eilandenbestaat, die door een 58tal bruggen met elkanderverbonden zijn. Door een 8.75 M. diep, 33 K.M.lang kanaal is de stad met Ter Neuzen, aan deBeneden-Schelde, dus met de zee, verbonden.Andere kanalen verbinden de stad met Brugge.Zoowel de Schelde als de Leye zijn bevaarbaar.De voornaamste haven, het Bassin du Com-merce, ligt in het N.O. van de stad. Tevens is! G. een belangrijk centrum van spoorwegen: ergaan lijnen naar Oostende via Brugge, naarKortrijk, Oudenaarden, Geraerdsbergen, Brus-sel via Aalst, Dendermonde, Antwerpen viaSt.-Nicolaas, Ter Neuzen, enz.
Er is een Ne-derlandsch consulaat. Het oude, centrale ge-deelte van de stad, met zijn grachten, zijnvele onregelmatige pleinen en dicht en verwardstratennet, is zeer schilderachtig, en daaren-boven bijzonder rijk aan oude, interessantegebouwen. In het midden verrijst de prachtigekathedraal St.-Bavo, waarvan de oudste deelen,o.a. de krypt in Romaanschen, het overige,waaronder de vele zijkapellen, in Gotischenstijl is opgebouwd. Ook de toren is Gotisch.Defkerk is overrijk aan kunstschatten o.a. de „Aanbidding van het Lam” van Hubert vanEyk. Aan de pleinen en straten om de kathedraalliggen het bisschoppelijk paleis, het Stadhuis(half Bourgondisch-laatgotisch, half renaissance),het 91 M. hooge Belfort, dat is de oude wacht-toren met zijn beroemd klokkenspel, de Gotischelakenhal (nu café). Iets Zuidelijker ligt de St.-Nicolaaskerk in Romaansch-gotischen over-gangsstijl aan de Graanmarkt. Ook vindt menin dit oude stadsgedeelte talrijke monumentalepatriciërshuizen als de Gerard-Duivelsteen enhet Huis Sikkel (nu muziekschool), en vooralook op de Quai aux Herbes aan de Leye, waarzich o.a. het beroemde Gotische Schippershuisbevindt. Aan den overkant ligt de GotischeSt.
Michelkerk. Westelijker aan de Place St.-Pharailde, de zeer oude burcht der eerste gravenvan Vlaanderen, de Gravenstein, waarvan deoudste deelen uit de 9e eeuw dateeren. Nietver er van af lag het latere paleis, waar o.a.Karei V geboren is, maar waarvan nu slechtseen enkele poortdoorgang bewaard gebleven is.Het middelpunt van het publieke leven derMiddeleeuwen was de Vrijdagsmarkt (met stand-beeld van Jacob van Arte velde), waar nogenkele oude gebouwen staan, o.a. de St.Ja-cobskerk (oudste deelen Romaansch, verde»Gotisch). In het N. van de stad liggen de ruïnenvan het groote, Romaansche klooster St.-Bavo.Onder de moderne gebouwen munten vooralhet Paleis van Justitie uit (midden 19e eeuw),en het groote, in de 18e eeuw gebouwdetuchthuis. Zeer talrijk zijn in G. de inrichtingenvan liefdadigheid van allerlei aard, waaronderde uitgestrekte Bagijnenhoven, en de kloosters.In een der oude kloostergebouwen is nu hetschilderijenmuseum, in een ander de Universi-teits- en stadsbibliotheek gevestigd. G. is dezetel van een bisschop.
Er is een door koningWillem I gestichte universiteit, die in 1916 ineen Vlaamsche hoogeschool is omgezet. Behalveals centrum van een rijke, dichtbevolkte pro-vincie en als belangrijk verkeersmiddelpunt,heeft G. zijn beteekenis te danken aan zijn zeerbelangrijke textielindustrie. Reeds in de Mid-deleeuwen was het'de belangrijkste lakenindustrie-stad van Europa. Na een langdurig tijdperk vanverval is er in den laatsten tijd weer een aanzien-lijke linnen-, katoen- en jute-industrie ontstaan.De linnenindustrie staat in verband met derfuitgebreidën vlasbouw der omgeving. Tevens isG. een middelpunt van de bloemkweekerij; debloemententoonstellingen zijn wereldberoemd.Ook de handel heeft er een grooten omvang. Be-kend zijn de coöperatieve organisaties, diedoor de Gentsche sociaal-demokraten zijn totstand gebracht.
Geschiedenis. De stad is ontstaan uitnederzettingen om de abdij van St.-Pierre(gesticht in de 7e eeuw door St.-Amand) ende kerk van St.-Bavo (gest. in de 10e eeuw).Zetel van een graaf in de 10e eeuw vond men hierook een kasteel in de 11e eeuw. Door haargunstige ligging aan de samenvloeiing van Lysen Schelde ontwikkelde zich handel en industrie.De handelswegen van Rijnland naar Vlaanderenen van Frankrijk naar Vlaanderen kwamen hiersamen. Door een kanaal was G. verbonden met Damne (± 1250). In 1212 kwam ’t bestuur aan13 schepenen, die jaarlijks gekozen werden doorde poorters; langzamerhand ontwikkelde zichnu ’t college van 39, bestaande uit oud-schepenen,afgetreden schepenen en schepenen, dat telkenjare de schepenen uit zijn leden koos, zoodat!t schepenambt kwam te berusten bij enkelegeslachten (1228). Hiertegen verzetten zich opden duur de gilden, die gesteund werden dooi-den graaf, terwijl het college van 39 steun zochtbij den koning. In de 13e eeuw was Gent ’t bol-werk van de Franschgezinde partij (zie VLAAN-DEREN). Eerst in de 14e eeuw veranderde ditmet ’t oog op den handel op Engeland, dat inde 14e eeuw scherp stond tegenover Frankrijk.Omstreeks 1335 had er een ommekeer plaats.!t College van 39 trok de gilden bij in ’t bestuurvan de stad, dat nu kwam te berusten bij enkelepersonen, waarvan Jacob van Artevelde* devoornaamste was. Gent zette door, dat deneutraliteit van Vlaanderen in dezen strijdtusschen Engeland en Frankrijk zou erkendworden, maar wanneer Vlaanderen in 1339, opinitiatief van Gent, een verbond sluit metBrabant, Holland en Henegouwen en zoodoendein de Engelsch gezinde combinatie van vorsten-dommen treedt, is deze neutraliteit van zeltgeëindigd.
In 1340 wordt Eduard III van Enge-land hier gehuldigd als koning van Frankrijk.Van dat oogenblik af oefent Gent, dat in de13e eeuw zijn heerschappij had gevestigd over!t omringende platteland (Vier ambachten, Lan-den van Waes en Aelst), de hegemonie uit inVlaanderen. Eerst met den dood van Jacob vanArtevelde (1349) eindigt deze toestand. Lodewijkvan Male* herstelt dan zijn gezag als graaf vanVlaanderen, maar maakt alleen een eind aande hegemonie van Gent. In 1380 komt Gentopnieuw in verzet tegen den graaf. Lodewijkvan Male moet vluchten. Geleid door Philipsvan Artevelde, herstelt Gent zijn overwicht inVlaanderen en steunt het overal bewegingen inde verschillende steden van de gilden. Onvol-doende gesteund door Engeland, kan Gent zichniet staande houden tegen de vereenigde machtvan Lodewijk van Male en de Franschen. BijRoosenbeke (1382) worden de Gentenaren ver-slagen, waarop in 1385 de vrede volgt tusschenG. en den opvolger van Lodewijk van Male:Philips den Stoute van Bourgondië.
De Bourg.vorsten ontzagen G. zooveel mogelijk en lietende stad ook de heerschappij over ’t omliggendeplatteland. Dit veranderde in 1448, toen Philipsde Goede een zoutbelasting wilde invoeren en G.hiertegen in verzet komt. Na de nederlaag derGentenaren bij Gavere wordt Gent onderworpen(1453). Zijn prerogatieven op politiek gebied,ook de heerschappij over ’t platteland, wordenopgeheven. Gent hield daarmede op te vormeneen staat in den staat. Herhaaldelijk heeft Gentgetracht zijn positie van vroeger te herwinnen.In 1483 gelukte dit de stad voor een tijdlangmet behulp van de nationale partij (zie MAXI-MILIAAN VAN OOSTENRIJK, NEDER-LAND), maar in 1492 wordt zij weer onderworpen.Een laatste poging wendde zij aan in 1539.Tegen Karei V kon zij echter geen tegenstandbieden. Deze ontnam G. zijn laatste privilegesen gaf de stad een bestuursregeling (ConcessionCaroline), die tot de Fransche revolutie in wezenbleef. Van beteekenis was Gent in deze en vol-gende jaren als zetel van „le Conseil de Flandre”en als stapelplaats voor den graanhandel. —Litt.: De Potter, Gent van de oudste tijdentot heden; Cartulaire de la ville de Gand(W.Vuylsteke); Gheldolf, Coutumes de Gand; Die-ricx, Mém. sur les lois des Gantois; Bigerood,Gand et la circulation des grains en Flandredu XIV au XVIII siècle. (Zeitschr. f. Soc. enWirtsch.gesch. 1906).
