v., gelijktijdigheid.
(E) FILOSOFIE. De term synchronie wordt hier gebruikt voor de studie van verschijnselen zoals die zich op een bepaald moment voordoen. Zij werd, in tegenstelling tot de diachronie, het principe van het filosofisch structuralisme. TAALKUNDE. Taalkundige synchronie is sedert F. de Saussure de beschrijving van een état de longue, een taaltoestand, d.w.z. de taal zoals deze op een bepaald moment in een gemeenschap functioneert. De term synchronie staat in tegenstelling tot →diachronie, de beschouwing van een taal door de tijd heen, d.w.z. in zijn historische ontwikkeling. In de taalwetenschap vóór De Saussure kende men de onderscheiding synchronie/diachronie zeer wel, ook zag men in dat een synchronische beschrijving aan een diachronische moet voorafgaan, maar pas sedert De Saussure is men algemeen gaan inzien dat het geven van een synchronische taalbeschrijving een volwaardige wetenschappelijke opgave vormt.
Bij De Saussure wordt synchronisch nog gelijkgesteld met statisch. Al spoedig hebben R.Jakobson en anderen ingezien dat dit niet juist is en dat ook een synchronische beschrijving de dynamiek die in iedere taal altijd aanwezig is heeft te verantwoorden. Dit kan geschieden door de taalbeschrijving een processueel karakter te geven. In Ned. publikaties wordt, in navolging van Bally, dan ook vaak onderscheiden tussen (synchronische) procédés en (diachronische) processen. De synchronische procédés reflecteren de mogelijkheden waarover sprekers beschikken tot nieuwvorming en tot het vormen van nieuwe combinaties van woorden. Daarnaast moet iedere synchronische taalbeschrijving het feit reflecteren dat een taal op ieder moment het (tijdelijke) eindpunt is van een historische ontwikkeling; dit kan geschieden door registratie van die elementen die niet door de vigerende procédés worden beheerst.
Synchronisch is natuurlijk niet gelijk aan: eigentijds. Men kan ook een synchronische beschrijving beproeven van een taal zoals deze op een bepaald tijdstip in het verleden functioneerde. Wel kan men zeggen dat gedurende de laatste halve eeuw het eigentijdse synchronische onderzoek in de taalwetenschap centraal staat.
