Oosthoek Encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 31-01-2022

Schroefdraad

betekenis & definitie

m. (-draden), een volgens een schroeflijn verlopende groef die op een cilindrische pen of as ofwel in een cilindrisch gat is aangebracht. Het profiel van de doorsnede van een schroefdraad kan driehoekig, halfrond, vierkant, rechthoekig of trapeziumvormig zijn.

Vooral van de driehoekige schroefdraad is het profiel meestal voorzien van afrondingen om de sterkte en de weerstand tegen scheurvorming te verbeteren. Naar de bewegingsrichting onderscheidt men: rechtse schroefdraad: bij een verticaal gehouden schroef gaat men al kloksgewijs draaiend omhoog; linkse schroefdraad: bij een verticaal gehouden schroef gaat men al tegen de klok in draaiend omhoog. De rechtse schroefdraad komt het meest voor. De stijging van één (schroef)winding of (schroef)gang wordt spoed genoemd. Naar gelang de toepassing zijn er twee typen.1. Bewegingsschroefdraad dient hoofdzakelijk om een draaiende beweging in een rechtlijnige beweging om te zetten of omgekeerd (b.v. drilboor) en heeft meestal een vierkant of rechthoekig draadprofiel. Om snel grote verplaatsingen van een schroefspindel in het moergedeelte te verkrijgen, past men vaak tweeof dubbelgangige dan wel meergangige schroefdraad toe. Hierbij lopen twee resp. meer schroeflijnen parallel waardoor de spoed tweemaal resp. meermalen groter is dan bij normale schroefdraad.
2. Bevestigingsschroefdraad dient voor het verbinden of spannen van werkstukken of machinedelen en heeft gewoonlijk een driehoekig draadprofiel om een grote wrijvingsweerstand te verkrijgen waardoor de verbinding niet gemakkelijk losloopt. In de loop der tijden zijn er talloze draadsoorten ontstaan. Als gevolg van de noodzaak van uitwisselbaarheid, b.v. ten behoeve van massafabricage, onderhoud en reparatie, is men overgegaan tot normalisatie, en als gevolg van de grote vlucht van de wereldhandel tot een steeds grotere beperking van het aantal soorten. Bekende soorten zijn whitworth(nog voor smeltveiligheden), pijp-, edison(voor lampen), rijwielschroefdraad en voor bevestigingsmiddelen de metrische schroefdraad en unieschroefdraad berustend op resp. millimeteren inchmaten; meestal nog onderverdeeld in fijn en grof. Machinaal kan schroefdraad met een profielbeitel gesneden worden op een centerdraaibank of op een daartoe ingerichte automatische draaibank. De draadsnijkop met een aantal profielbeitels wordt op de revolverdraaibank gebruikt. Met behulp van stalen rollen kan men schroefdraad rollen, b.v. voor zwaarbelaste bouten in motoren en voor fietsspaken. Schroefdraad die aan zeer nauwe maattoleranties moet voldoen, wordt geslepen. Inwendige draad wordt óf op een draaibank met een profielbeitel gesneden óf machinaal getapt. Met de hand wordt uitwendige draad gesneden met een snijkussen (snijplaat), inwendige schroefdraad met tappen, vaak in sets van drie stuks.

< >