(populair: Frisco), stad in de VS, in de staat Californië, op het schiereiland tussen de Grote Oceaan, de Golden Gate en de San Francisco Baai, 715000 inw. (13,4 % zwarte Amerikanen). Metropoolgebied: 3100000 inw.
San Francisco vormt met o.a. Richmond en Oakland het grootste havencomplex van de westkust. Uitvoer van tuinbouwproduktenconserven uit Sacramento en Central Valley, katoen, metaalwaren, petroleumprodukten; invoer van grondstoffen, tropische produkten. Belangrijk verkeer met Hawaii, Oost-Azië en sinds 1914 via het Panama Kanaal met het Atlantisch gebied. San Francisco is voor het gebied ten westen van Chicago de financiële hoofdstad van Montgomery Street als centrum voor de beurshandel, banken verzekeringswezen. De industrie is vooral gevestigd in het metropoolgebied: voedingsmiddelen, scheepsbouw, staal e.a. metaalprodukten, petroleumraffinaderijen, chemicaliën, drukkerij en uitgeverij.
De stadsbevolking neemt af en de vrees voor aardbevingen voorkomt hoogbouw. In het metropoolgebied ligt een net voor ondergronds sneltreinverkeer met een tunnel onder de baai (1973). Overbrugging van de Golden Gate dateert van 1937 met de toen langste hangbrug (1280 m). Over de baai liggen vier bruggen waaronder de 19 km lange San Mateo-brug. Spoorwegen geven transcontinentale verbindingen. Luchthaven: San Francisco International Airport.
De stad biedt zeepanorama’s vanaf de bebouwde heuvels die aanleiding hebben gegeven tot de aanleg van een kabeltram (1873). De stad is na de aardbeving in 1906 herbouwd. Naast wolkenkrabbers komen Victoriaanse herenhuizen en Spaanse huizen met patio’s voor. De grootste kolonie van Chinezen in de VS woont in de exotische enclave Chinatown. Aan de baai tegenover Alcatraz Eiland (met de vm. gevangenis voor ernstige misdadigers) ligt de Fisherman’s Wharf, vismarkt met exquise visrestaurants. In het westelijk woongebied liggen 50 parken, met o.a. het 400 ha grote Golden Gate Park (met musea, dierentuin, planetarium), Sutreo Heights Park, Presidio Park met ten noorden daarvan marine-en legerbases.In de zakenwijk (noordoosten en centrum) bevinden zich tevens openbare gebouwen, universiteit (1855), concertgebouw en opera. In het zuiden ligt de franciscaner Mission Dolores. Na New York is de stad het belangrijkste operacentrum. Voorts musea, theaters, ballet, en een symfonieorkest. Er zijn drie universiteiten.
GESCHIEDENIS
San Francisco werd in 1776 gesticht door don Juan de Anza, als Spaanse grenspost tegen eventueel Russisch opdringen uit Alaska. Hetzelfde jaar vestigden zich bij de nieuwe nederzettingen franciscaner monniken, waarna de oorspronkelijke naam, Yerba Buena, werd vervangen door San Francisco. In 1845 werd de stad veroverd door de VS. De aardbeving van 1906 en de daaropvolgende brand verwoestten ca. een derde van de stad. In 1945 vond te San Francisco de oprichting van de VN plaats en is er het Handvest getekend.
LITT. O.Lewis, San Francisco (1964); R.Mayer, San Francisco (1974); I.Watkins en R.Olmsted, Mirror of a dream (1975).
