Oosthoek Encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 13-12-2021

regeltechniek

betekenis & definitie

v., de techniek die de methoden omvat voor de automatische besturing van industriële en technische installaties.

Het belangrijkste principe waarop de besturingen in de regeltechniek berusten is de terugkoppeling in een systeem. Daarbij wordt een gemeten waarde van de werkelijke situatie vergeleken met de waarde van overeenkomstige grootheden in de gewenste situatie. Het verschil tussen beide, b.v. ontstaan door storingen, geeft dan aanleiding tot sturende of corrigerende ingrepen in de installatie die dat verschil kleiner maken, waardoor volgende ingrepen weer kunnen verminderen enz., totdat in het systeem de gewenste situatie is bereikt. Tegenover deze methode staat de voorwaartskoppeling. Hierbij worden naar aanleiding van de gewenste situatie en eventuele geconstateerde storingen ingrepen gedaan in het systeem, zonder dat het resultaat door vergelijking wordt geverifieerd. Omdat terugkoppeling en voorwaartskoppeling ieder hun eigen voor-en nadelen hebben, zijn in vele praktijksituaties combinaties aan te bevelen.

In de procesregelsystemen zijn de geregelde grootheden voornamelijk hoeveelheden, temperaturen, drukken en niveaus die op een gewenste waarde dienen te worden gehouden. Deze is gewoonlijk constant, zodat van stabiliserende regelingen (regulateurs) wordt gesproken. De gewenste waarden kunnen echter wel met de hand of door andere regelaars op een andere waarde worden ingesteld. Daarbij wordt ook gewerkt met automatisch optimaliserende en adapterende regelingen om de gewenste waarden aan te passen aan veranderde omstandigheden. In de servotechniek dient meestal een zwaar voorwerp zoals een radarantenne, een stuk geschut of een roer in de gewenste stand te worden gebracht: de positieregeling. De gewenste stand kan echter snel en dikwijls veranderen, zodat men dan liever van volgregelingen spreekt.

Bij het ontwerpen en analyseren van regelsystemen wordt gebruik gemaakt van wiskundig zeer geavanceerde methodieken zoals stabiliteits-en gevoeligheidsanalyses, identificatie, statistische en informatietheoretische beschouwingen, benevens de daarbij aansluitende rekentechnieken. Men gebruikt daarbij digitale of analoge computers. Deze methoden, samengevat onder de benaming systeemtechniek zijn ten dele ook afkomstig van en toepasbaar op meet-en regelsystemen in niet-technische situaties, b.v. in de biologie, economie en sociologie. De benaming cybernetica wordt soms gebruikt om deze methoden samen te vatten.

< >