een base waarvan het positieve ion een stikstof-of fosforatoom bevat dat met vier verbindingen aan andere groepen is gebonden. Te onderscheiden zijn:
1. Alifatische stikstofbasen, met algemene formule R4NOH, analoog aan ammoniumhydroxide (NH4OH); deze basen heten quaternaire ammoniumbasen en de zouten ervan (R4NX, waarin X een eenwaardig anion) quaternaire ammoniumzouten. De basen ontleden bij verhitting in tertiaire aminen, water en een onverzadigde koolwaterstof (CnH2n), b.v. (C2H5)4NOH (C2H5)3N + H20 + C2H4 (etheen).
In oplossing zijn de quaternaire ammoniumbasen gedissocieerd in OH-en [NR4]+-ionen; de oplossingen reageren sterk basisch.
2. Aromatische stikstofbasen ontstaan door additie van alkylhaliden aan tertiaire gemengde aminen, b.v. dimethylaniline, en behandelen van het gevormde zout met vochtig zilveroxide. Aromatische stikstofbasen reageren sterk basisch.
3. Fosfoniumbasen, (PR4)OH, zijn even sterk basisch als de alifatische stikstofbasen, en komen in structuur overeen.
4. Pyridiniumbasen ontstaan b.v. door in pyridinejoodmethylaat (C5H5N CH3) I, dat ontstaat door pyridine te verwarmen met methyljodide, het jood te vervangen door een OH-groep door inwerking van vochtig zilveroxide. quaternaire ammoniumverbinding.
