Sebastiao José de Carvalho e Mello, (sinds 1770) markies van, Portugees staatsman, *13.5.1699 Lissabon,♱8.5.1782Pombal (bij Coimbra). Pombal werd in 1739 gezant te Londen en in 1745 te Wenen.
Sinds 1750 oefende hij als eerste minister van de zwakke Jozef I Emmanuel in Portugal de macht uit op de wijze van een verlicht despoot. Pombal reorganiseerde leger en financiën, bestreed de invloed van de geestelijkheid, bevorderde handel, industrie en wijnbouw en hervormde het onderwijs en het strafrecht. Deze hervormingen wekten weerstand bij adel, geestelijkheid en bij de volksmassa, maar Pombal wist een samenzwering te verijdelen en verdreef de jezuïeten (die hij als aanstichters daarvan beschouwde) in 1759 uit Portugal. Toen de kerkelijk gezinde Maria I haar vader opvolgde (1777), werd Pombal onder voorwendsel van corruptie ten val gebracht en naar zijn landgoed verbannen. Uitgave: Memoirs, door J.Smith (2 dln. 1843). LITT. M.Cheke, Pombal (1938).
