Oosthoek Encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 13-12-2021

perkament

betekenis & definitie

[de stad Pergamon], o.,

1. de op bijzondere wijze geprepareerde huid van kalveren,

geiten, schapen enz., geschikt om erop te schrijven, boeken in te binden, trommelvellen van te maken enz.: een handschrift op perkament; fijn, glad, ruw, ivoorkleurig

2. perkamentpapier;
3. (-en), een op perkament geschreven stuk, m.n. een akte of oorkonde.

Perkament is het ongelooide vel dat met behulp van kalk en b.v. zwavelnatrium ontdaan is van de opperhuid en de haren. Het onderhuidbindweefsel wordt door ontvlezen op een ontvleesmachine verwijderd. De in de huid overgebleven kalkingschemicaliën worden door zuren of zure zouten omgezet in goed in water oplosbare zouten die dan daarna door spoelen met water verwijderd worden. Na deze zuivering worden de vellen opgespannen en gedroogd. Na het drogen worden ze aan beide zijden geslepen met krijt en puimsteen, soms met een zeer fijn amarilschuurpapier. Perkament was vroeger na het papyrus een van de belangrijkste dragers van het geschreven woord.

Perkament was in Voor-Azië al vroeg verbreid; bij de Grieken (b.v. Herodotos) heette het difthera. Sedert het begin van de 2e eeuw v.C. werd te Pergamon een fijnere bewerking toegepast. Dit betere perkament kwam algemeen in gebruik in bladen en in rollen; het was duurzamer dan papyrus. De Romeinen leerden het in Klein-Azië kennen; hun gewone benaming was membrana. Het heeft nog beperkte betekenis voor de kunstboekbinderij en voor de lampekappenindustrie, waar veel split van runderhuiden gebruikt wordt, soms gekleurd en bespoten met basische anilinekleurstoffen.