[Lat.], o. (-ten),
1. gedrukt geschrift van geringe omvang dat afzonderlijk wordt uitgegeven, met of zonder papieren omslag;
2. m.n. hekelend vlugschrift, libel, schotschrift.
Pamflet is rechtstreeks afgeleid van het Franse Pamphilet, volksnaam voor het 12e-eeuwse Latijnse minnedicht Pamphilus (seu) de Amore. Van de 16e-19e eeuw was een pamflet een geschrift waarin in het kort een bepaald actueel gebeuren of een bepaalde opvatting op b.v. politiek of kerkelijk terrein was neergelegd. Daarna werd een dergelijk geschrift brochure genoemd; de laatste jaren echter raakt de naam pamflet weer in gebruik. Als algemene aanduiding van een dun geschrift komt de benaming voor het eerst voor in Philobiblon, een biliofilistisch werk van bisschop Richard de Bury (1287-1345). De eerste vorm van het pamflet zou de aanvankelijk in handschrift, later in boekdruk verspreide brief zijn geweest. Hieruit kwam later weer de krant met meer dan één nieuwsbericht voort.
In verband met de grote vrijheid van drukpers verschenen in Nederland van 1486-1853 ca. 2000 pamfletten. Maarten Luther was een van de eerste pamflettisten. De pamfletten waren vooral in Frankrijk, Duitsland en Engeland en later in de VS populair, zij zijn van grote betekenis geweest voor de meningsvorming in het algemeen en voor bepaalde politieke ontwikkelingen (Franse Revolutie, Onafankelijkheidsoorlog van Amerika) in het bijzonder. De in openbare boekerijen bijeengebrachte collecties zijn in Nederland bijna allemaal beschreven: ’s-Gravenhage, Koninklijke Bibliotheek, door LP.C.Knuttel (9 dln. 1889-1920), Leiden, Universiteitsbibliotheek en Bibliotheek van Thysius, door L.D.Petit en H.J.A.Ruys (4 dln. 1882-1934). De catalogi van Groningen en Utrecht vermelden alleen de pamfletten die niet in de andere verzamelingen voorhanden zijn. Particuliere collectie: bibliotheek Isaac Meulman (thans Universiteitsbibliotheek Gent) door J.K.van der Wulp (3 dln. 366-68).
LITT. R.Reynoldsen en A.J.P.Taylor, Brit. pamphleteers from the 16th to the 20th centuries (2 dln. 148-51).
