o. (-men), diagram dat de relatie geeft tussen twee of meer afhankelijke variabelen.
Een nomogram bestaat uit een aantal schalen die zo ten opzichte van elkaar geplaatst zijn dat zij een relatie vastleggen tussen de variabelen die de schalen bepalen. Een nomogram wordt gewoonlijk gebruikt om een vergelijking met drie variabelen op te lossen. Een rechte lijn die twee gegeven waarden op twee schalen verbindt, snijdt de derde schaal in een punt dat de oplossing van de vergelijking is. De schalen in een nomogram kunnen zowel recht als kromlijnig zijn.
Een eenvoudig voorbeeld vormt de vergelijking 2x - y - z = 0. Door punten op de y-schaal en zschaal te verbinden kan men op de x-schaal de bijbehorende x-waarde aflezen (afb.1). Het vermenigvuldigen in een nomogram wordt herleid tot optellen door gebruik te maken van logaritmische schalen (afb.2). Een minder triviaal voorbeeld is het grafisch oplossen van de vergelijking x2 + ax + b = 0 voor verschillende waarden van a en b (afb.3).
Nomogrammen worden o.a. toegepast bij het bepalen van ontwikkeltijden van films bij verschillende concentraties van ontwikkelstof, bij het bepalen van de snijsnelheid van een draaibank, en bij het opstellen van constructietekeningen.
LITT: F.Kiessler, Nomographie für Arbeitsvorbereiter (1969).
