m., nachtelijk verschijnsel waarbij door afkoeling van het aardoppervlak de in rust verkerende onderste luchtlaag warmte aan de aardbodem afstaat en tot onder het vriespunt in temperatuur daalt.
Nachtvorst doet zich vooral in heldere, windstille nachten in het voorjaar voor. De temperatuur van de lucht, gemeten op 1—2 m hoogte, behoeft dan nog niet onder het vriespunt te zijn. De afkoeling is sterk afhankelijk van de toestand van de grond en van de begroeiing. Het afkoelende aardoppervlak ontvangt ook warmte uit de diepere bodemlagen en deze warmtestroom is zwakker naarmate de grond meer lucht en minder vocht bevat en zeer zwak als de grond is afgesloten door een grasmat. Aan de lucht boven een grasmat wordt bij windstilte en heldere hemel dan ook meer warmte onttrokken dan boven zwarte grond. Verschillen van meer dan 5 °C zijn gemeten.
Omdat vochtige grond de warmte beter geleidt dan droge grond, is de kans op nachtvorst boven droge veengrond groter dan boven kleigrond die in het algemeen langer water vasthoudt. Ook verschillen in grondbewerking kunnen van belang zijn in het optreden van nachtvorst in verband met de luchthoeveelheid in de bodem. Vooral de maand mei is berucht om zijn nachtvorst, de gewassen zijn dan het meest kwetsbaar, omdat zachte scheuten en bladeren onder invloed van vorst verdrogen. Vooral jonge beplanting en juist uitgelopen knoppen zijn voor nachtvorst gevoelig. Gesloten knoppen en reeds uitgegroeide scheuten zijn minder kwetsbaar. In het najaar is de kans op nachtvorst over het algemeen kleiner, omdat de lucht dan vochtiger is en een daling van de temperatuur dan eerder mist doet ontstaan.
Het bestrijden van nachtvorst staat vooral in de fruitteelt en bosbouw in het middelpunt van de belangstelling. Een efficiënte methode is het afdekken van het gewas met rietmatten, maar deze methode kan niet bij bomen worden gebruikt. Het verwekken van rookschermen is een oude en nog wel gebruikte methode; de branders die de rook doen ontstaan, verwarmen bovendien de lucht. Verder is het beregenen (besproeien) zeer effectief, omdat een natte plant meer tijd nodig heeft om te bevriezen dan een droge plant onder gelijke omstandigheden en dit kan in de korter wordende nachten van april en mei juist de redding van de plant of van de jonge vrucht betekenen. Tevens kan men het risico beperken door het handhaven van een scherm oudere bomen en het verwijderen van de kruidlaag (zwart houden van de bodem).
LITT. M.Scharringa, Nachtvorst (1975).
