(tot 1914 Sint-Petersburg; van 1914— 1924 Petrograd), Russische stad in de RFSSR, aan de Neva en de Finse Golf, 4,4 mln. inw. Leningrad is de tweede stad van de USSR en een industrieel, cultureel en wetenschappelijk centrum.
Bekend zijn de Petersburgse Witte Nachten, zomernachten, waarin het niet geheel duister wordt. Leningrad heeft na Moskou de grootste machine-industrie van de USSR (zware machines, industriële uitrustingen). Verder vormen de chemische industrie en de scheepsbouw de voornaamste branches, daarnaast elektrische machines en apparaten (turbines e.d.), machinerieën (o.a. drukkerij-machines), voertuigen (tractoren, motorfietsen), plastics, voedingsmiddelen, textiel (katoen, vlas). Leningrad is niet alleen als haven, maar ook als knooppunt van spoorwegen een verkeerscentrum. In andere sectoren werd Leningrad evenwel na de Tweede Wereldoorlog, vooral door de verlegging van de industriële zwaartepunten naar het oosten, relatief minder belangrijk. In de stadskern die zijn oude grandeur en monumentaliteit behouden heeft, liggen o.a. het admiraliteitsgebouw, het vroegere Winterpaleis (1754—62 in barokstijl door B.Rastrelli gebouwd), dat thans met annexe gebouwen het kunstmuseum de Hermitage vormt, de enorme staatsbibliotheek Saltykov-Sjtsjedrin, tal van onderwijsinrichtingen en instituten (universiteit sinds 1819, conservatorium, kunsthogeschool, technische hogescholen, onderzoekinstituten van de Academie van Wetenschappen), alsmede het Alexander Nevskiklooster (een complex dat elf kerken en kerkhoven omvat).
De nieuwe, uitgestrekte buitenwijken bevindenzich deels op eilanden en hebben een sterk industrieel karakter. GESCHIEDENIS.
Tsaar Peter de Grote stichtte in 1703 aan de monding van de Neva Sint-Petersburg, ook Petersburg genoemd, als venster op Europa. Sint-Petersburg was vanaf 1712 de Russische hoofdstad en bleef dit tot 1918. Er waren veel fabrieksproletariërs. De beslissende gebeurtenissen in de Russische revolutie van 1917 vonden voor een groot deel in Petrograd (zoals de stad toen heette) plaats. In 1924 kreeg de stad de naam Leningrad. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de stad in 1941-43 door de Duitsers belegerd; honderdduizenden stierven de hongerdood.
LITT. N.Tsjovkovski, De Baltische hemel (1961); P.Kann, Leningrad (1962); H.Salisbury, The siege of Leningrad (1968).
