Oosthoek Encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 13-12-2021

leervermogen

betekenis & definitie

o.,

1. (ethologie) de mogelijkheid tot het verwerven van kennis en het aanleren van kundigheden en vaardigheden;
2. (economie) de mate van aanpassing door de consument aan de steeds breder wordende stroom van nieuwe produkten.

Het leervermogen blijkt uit de aanpassing van het gedrag aan de van nature gegeven of in het experiment gewijzigde omstandigheden. Deze gedragsaanpassing voltrekt zich op grond van de opgedane zintuiglijke ervaring. Jonge kuikens b.v. pikken in het begin naar alle kleine voorwerpen. Zij leren door ondervinding, op grond van smaak- en andere indrukken, de genietbare korrels reeds aan hun uiterlijk van de overige te onderscheiden, en pikken dan alleen nog de eerste op. Bij dressuurproeven ten dienste van het wetenschappelijk onderzoek (dressuurmethode) of voor praktische doeleinden (circusdressuur, opleiding van jacht-, politie- en blindengeleidehonden enz.) wordt op een soortgelijke wijze van het leervermogen gebruik gemaakt. Men onderscheidt verschillende vormen van leren: door gewoontevorming, door de vorming van voorwaardelijke reflexen, door de probeermethode (trial and error methode).

Le
ren door imitatie is daarentegen tot dusver zelfs bij apen nog nauwelijks met zekerheid aangetoond. Het leervermogen is meestal niet in dezelfde mate aanwezig. Soms is het leren van bepaalde dingen geheel aan een kortdurende gevoelige periode gebonden. Zo volgen pas uitgekomen wilde ganzen normaliter hun ouders. Worden zij echter hiervan gescheiden gehouden, dan volgen zij in plaats daarvan het eerste levende wezen dat zij te zien krijgen, b.v. de kweker, en zijn hiervan dan niet meer af te brengen. Dit soort leren kan binnen een minuut voltooid zijn; men spreekt hier van inprenting.

LITT. J.A.Bierens de Haan, Die tierischen Instinkte und ihr Umbau durch Erfahrung (1940); W.H. Thorpe, Learning and instinct in animals (2e dr. 1963); B.F.Skinner en W.Correll, Denken und lernen (1967).