het langs kunstmatige weg inbrengen van sperma in de vrouwelijke geslachtsorganen.
(e) DIERENHOUDERIJ. Het sperma wordt verzameld door het mannelijk dier b.v. in een kunstschede te laten dekken. Vervolgens wordt het verdund met speciaal voor dit doel ontwikkelde verdunningsvloeistoffen en daarna veelal diepgevroren en bewaard onder vloeibare stikstof (–196 °C). KI wordt o.a. toegepast bij runderen (ca. 60 % van de Nederlandse veestapel), bij varkens, paarden, schapen, honden en kalkoenen. Juiste toepassing van KI voorkomt overbrenging van bepaalde dekinfecties. Een van de belangrijkste voordelen van KI is, dat van één vaderdier een zeer groot aantal nakomelingen kan worden verkregen. Het verdunde sperma wordt met een speciaal instrumentarium in de baarmoedermond of rechtstreeks in de baarmoeder ingebracht.
GENEESKUNDE. Kunstmatige inseminatie kan geschieden in de schede, in de baarmoederhals en in de baarmoederholte en wordt toegepast in gevallen waar zwangerschap gewenst wordt en niet langs natuurlijke weg tot stand mag of kan komen. Dit is het geval bij aangeboren of verworven misvorming of verminking van de penis en bij hardnekkige potentiestoornissen van de man. Dit is de homologe KI. Indien de man onvruchtbaar is of drager van een ernstige, dominant overervende ziekte, blijft er nog de mogelijkheid dat de vrouw kunstmatig door een ander (donor) bevrucht wordt (heterologe KI, of KID). De keuze van de donor wordt meestal aan de arts overgelaten, opdat donor en aanstaande ouders aan elkaar onbekend blijven; de arts kan het beste de gezondheid van de donor beoordelen, evenals de deugdelijkheid van het sperma, de afwezigheid van infecties, enz.
Indien de KI op het meest geschikte tijdstip geschiedt, nl. gedurende de ovulatie, stijgt de kans op succes evenredig met het aantal keren dat KI toegepast wordt. Zo gelukt de KI bij de helft van de vrouwen binnen vier maanden, bij twee derde binnen vijf maanden.
De KI heeft nogal felle discussie opgeleverd, zowel in religieuze als juridische kring. In de VS en Groot-Brittannië, waar de toepassing van KID een relatief grote omvang heeft aangenomen, waren vooral in de begintijd erfeniskwesties aanleiding tot langdurige processen. In Nederland heeft een commissie, door de minister van Justitie benoemd, uitgesproken dat er geen wettelijke beletsels tegen KID dienen te worden opgeworpen. Ook de Ned. artsen spraken er zich via een enquête voor uit dat iedere arts de vrijheid heeft om te beslissen of KID in een bepaald geval mag worden toegepast. Juridisch pleegt de vrouw die KID toelaat alleen overspel indien haar echtgenoot geen toestemming gaf. De echtgenoot wordt de vader in maatschappelijke zin (‘sociale vader’), tenzij hij een vordering tot ontkenning van het vaderschap instelt. Deze wordt alleen toegewezen indien hij geen toestemming gaf.
De Belg. wetgever heeft tot nu toe geen regeling getroffen inzake KI van de vrouw, hoewel deze aangelegenheid problemen geeft, o.a. in verband met toestemming, afstammingsverwantschap, civielrechtelijke en strafrechtelijke aansprakelijkheid van de geneesheer, en dit zowel met betrekking tot de homologe KI (ook AIH genoemd) als de heterloge KI (ook AID genoemd).
