(kroop, heeft en is gekropen),
1. (van mensen) zich op handen en voeten, op de knieën bewegen: kinderen —, voordat ze kunnen lopen, je mag niet op je knieën -; (van viervoetige dieren) zich voortbewegen met over of dicht langs de grond slepend lichaam, op de buik gaan: de kat sluipt, ja kruipt op het vogeltje af;
2. (van dieren zonder poten of waarbij men niet aan lopen denkt) zich langs de grond (enz.) schuivend voortbewegen: wormen en slangen — over de grond; de rupsen — over (langs) de takken;
3. (van planten) met de stengel over de grond enz. liggend, in de knopen daarin wortelend, groeien: de komkommers — over de grond, klimop kruipt tegen de muur op;
4. (oneig. en fig.) zich laag langs de grond bewegen, in de laagte blijven; voor iemand -, hem zeer onderdanig zijn, zich zeer (of al te) nederig tegenover hem gedragen; zich door — en vleien in iemands gunst trachten te dringen; kruipende inflatie, langzaam, bijna ongemerkt voortschrijdende inflatie;
5. zich zeer langzaam, traag, moeilijk voortbewegen; de wind kruipt naar het westen, draait langzaam westelijk; de uren kropen, de tijd viel erg lang; (spr.) het bloed kruipt, waar het niet gaan kan, bloedverwantschap, de stem des bloeds, (ook) aangeboren lust tot iets verloochent zich nooit; (oneig.) in, uit iets —, met minder of meer moeite, of tersluiks, zich in de genoemde plaats of ruimte begeven of eruit te voorschijn komen: hij kwam uit de wagen gekropen; (zegsw.) iemand in zijn gat -, hem op lage wijze vleien;
6. (oneig.) in of bij het genoemde een schuilplaats, veiligheid, warmte enz. gaan zoeken: de deugniet kroop stilletjes naar bed; onder de wol, erin —, naar bed gaan; bij elkaar -, dicht bij elkaar gaan zitten, ook wonen; in zijn schulp —, eig. van slakken, zich in de schelp terugtrekken; fig. zich terugtrekken, achteruitkrabbelen, bakzeil halen, stil worden, zich niet meer uiten na gekwetst te zijn; 7. ben. voor het voortgaand niet-elastisch rekken van materiaal onder constante belasting.
