Oosthoek Encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 24-06-2020

James Ramsay Macdonald

betekenis & definitie

Engels politicus, *12. 10.1866, Lossiemouth (Schotland), †9.11.1937 op een zeereis (Atlantische Oceaan). Macdonald werkte vanaf zijn twaalfde als hulponderwijzer, kantoorklerk en journalist.

Hij sloot zich in 1894 aan bij de Independent Labour Party en werd lid van de Fabian Society. In 1900 was hij een van de oprichters van de Labour Party, waarvan hij secretaris werd. Macdonald was van 1906-18 lid van het Lagerhuis en vanaf 1911 fractieleider van zijn partij. Tijdens de Eerste Wereldoorlog was hij pacifist en werd daarom in 1918 niet herkozen in het parlement. In 1922 keerde hij in het Lagerhuis terug. In 1924 vormde Macdonald met de liberalen het eerste kabinet met een Labourmeerderheid, waarin hij tevens minister van Buitenlandse Zaken werd.

Hij voerde een zeer gematigde Duitslandpolitiek, daarin gesteund door de Franse premier Herriot, met wie hij het Protocol van Genève ontwierp ter versterking van de Volkenbond. Macdonald ging over tot een de jure-erkenning van de USSR. In nov. 1924 kwam zijn kabinet door publikatie van de ➝Zinovjevbrief ten val. Macdonald vormde in 1929 een tweede (ditmaal minderheids)regering met een idealistisch program. De wereldcrisis van 1929 vlg. dwong hem in 1931 tot een bezuinigingspolitiek. De Labour Party wilde hem hierin niet steunen, waarop hij een nationaal kabinet vormde.

Zijn aanhangers werden uit de Labour Party gestoten, waarop Macdonald de National Labour Party stichtte. In juni 1935 moest hij om gezondheidsreden zijn ambt neerleggen. Macdonald’s ethisch socialisme was evolutionair en hij was steeds een tegenstander van syndicalisme en buitenparlementaire actie. Werken: Socialism and society (1902), Labour and the empire (1907), Socialism and government (1909), Syndicalism (1912), The government of India (1919), Socialism, critical and constructive (1921).LITT. C.Petrie, R.Macdonald, a misunderstood prime minister (1966); L.Iremonger, Fiery chariot (1970); D.Marquand, R.MacDonald (1977).

< >