muziekinstrumenten waarbij elektronische middelen een klankbepalende rol spelen; te onderscheiden van elektrische muziekinstrumenten.
Naar de manier van bespelen onderscheidt men:
1. Ether-golveninstrument van Thérémin (Théréminvox): door met de hand een antenne te naderen, die op het kastje is gebouwd dat de elektronische schakelingen bevat, verandert de toonhoogte; de andere hand bedient een schakelaar, waarmee het geluid kan worden onderbroken; sterkteregeling gebeurt met behulp van een pedaal.
2. (zie) Ondes Martenot.
3. Trautonium vanTrautwein: een stalen snaar is gespannen langs een stalen staaf, waarop ter oriëntering toetsen zijn afgebeeld; door het neerdrukken van die snaar op die staaf wordt, afhankelijk van de plaats van neerdrukken, een kleinere of grotere toonhoogte bepalende elektrische weerstand ingeschakeld in het circuit.
4. Hellertion van Helberger en Lertes: ongeveer als het trautonium, maar de sterkte wordt nu geregeld met dezelfde hand die de toonhoogte kiest: dieper indrukken van de snaar resulteert in sterktetoename.
5. De uitgebreide groep van pijploze orgels. Het elektronisch orgel lijkt naar uiterlijk en bespelingsmanier op de speeltafel van een kerkorgel, met één of meer klavieren, registerknoppen voor klankkleurschakelingen en vaak een pedaalklavier. Deze instrumenten zijn zeer verbreid in kerken amusementsmuziek. Oudste typen: het Allen-, Baldwin- en Connsonata-orgel, alle ontwikkeld in Amerika, en de Engelse Compton electrone. Instrumenten van dit type worden door talloze fabrikanten vervaardigd.
6. Synthesizer. In de synthesizer zijn generatoren samengebouwd met filters, modulatoren en eventueel een galminstallatie; de generatoren kunnen verschillende spanningsvormen genereren, zoals sinus, zaagtand, driehoek, puls en ruis, die, hoorbaar gemaakt, ieder hun eigen timbre hebben. Met een laagfrequente uitgang van een der generatoren kan men de toonhoogte- of sterkte-instelling van een andere generator of een filterinstelling sturen. Al of niet met een klavier uitgerust, wordt de synthesizer, behalve in de studio’s voor elektronische muziek en bij uitvoeringen van ‘life electronic music’, veelvuldig gebruikt in de popen lichte muziek. De bekendste zijn die van Moog en van de Electronic Music Studios London.
LITT. H. Meyer jr. en W. Heggie, Electronische muziekinstrumenten in theorie en practijk (1960); A. Douglas, The electronic musical instrument manual; a guide to theory and design (4e dr. 1962); R. Bierl, Elementare technische Akustik der elektronischen Musikinstrumente (1965).
