o. (-en), zoogdiersoort.
Het edelhert, Cervus elaphus, behoort tot de hertachtigen, en is het grootste inheemse zoogdier in Nederland en België. De soort leeft verspreid over een groot aantal rassen in Noord-Amerika, Europa, Noord-Afrika en Azië. De grote Noord-Amerikaanse vorm (Cervus canadensis), ter plaatse wapiti of elk genoemd, wordt soms als een eigen soort opgevat. In Nederland en België komt het edelhert nog voor op daartoe geschikte plaatsen (Veluwe, Ardennen). Het veluwehert is niet zuiver meer, aangezien herhaaldelijk nieuw bloed in de vorm van herten uit Middenen Oost-Europa ingevoerd is. Veertienenders (met zeven takken aan elke stang) komen niet meer voor; buiten Nederland vindt men nog wel grote geweien.
Afmetingen in Nederland en België: lengte mannetje 1,50—2 m; schouderhoogte 1,20—1,40 m; gewicht tot 150 kg; de vrouwtjes (hinden) zijn kleiner en lichter. Van Westnaar Oost-Europa nemen maten en gewichten toe. Edelherten worden 25—30 jaar oud.
Het edelhert is een kuddedier; in de bronsttijd (sept.-okt.) brengen de mannetjes met geveegd gewei kleine kudden hinden (harem) bijeen die tegen andere mannetjes verdedigd worden, voornamelijk met geweistoten (buiten de paartijd gebruiken herten de voorpoten om mee te slaan). Het territorium wordt afgebakend door de ver klinkende bronstroep. De geweien worden afgeworpen in feb.-mrt., soms ook later; in 3—4 maanden ontstaat een nieuw gewei. In mei-juni worden één, soms twee, aanvankelijk gevlekte kalfjes geboren. Het volwassen kleed is hoofdzakelijk uniform bruin. Verantwoorde bosbouw laat in Nederland slechts 2—4 herten per 100 ha toe, anders ontstaat schade aan het bos.
Het edelhert is vanouds een belangrijk jachtobject geweest. Als gevolg daarvan heeft dit hert altijd bescherming genoten. Eilandvormen (Corsica, Sardinië, enz.) en het ras van het uiterste noorden van Afrika zijn echter zeer zeldzaam geworden.
LITT. F.Fraser Darling, A herd of red deer (1937); J.A.Eygenraam, De grote landzoogdieren van Nederland (1973).
