Oosthoek Encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 27-08-2021

Dissolve

betekenis & definitie

[Eng.], m. (-s), (film) overvloeier, het geleidelijk in elkaar over gaan van beelden.

De term dissolve met betrekking tot projectie werd ca. 1836—37 ingevoerd door de Engelsman Henry Langdon Childe (*1782,11874), die een dubbele projector uitvond waarmee door een gelijktijdige fade out (verduistering) van de ene en een fade in (opheldering) van de andere projector het ene beeld kon verdwijnen en geleidelijk overgaan in een opkomend ander beeld. Hij noemde dit procédé dissolving views en had veel succes met in elkaar overvloeiende, in kleur op glasplaten geschilderde beelden van eenzelfde tafereel in verschillende j aar getijden of op verschillende uren van de dag. De ‘Bioskop’ waarmee Max Skladanowsky (*1863, ♱1939) vanaf 1.11.1895, dus eerder dan Auguste M.L.N. Lumière, in een variétéprogramma in de Berlijnse Wintergarten ‘levende fotografieën’ vertoonde, berustte op ditzelfde procédé. Hij werkte met twee beeldstroken en liet telkens een fotografisch beeld uit de ene projector overvloeien in een beeld uit de andere. De Fransman George>Méliès, die in 1897 een glazen atelier liet bouwen om films op te nemen, imiteerde het effect van de dissolving views om de overgang van de ene vue cinématographique naar de volgende vloeiend te maken, toen hij ertoe overging om in plaats van losse ‘levende fotografieën’ reeksen daarvan op te nemen die te zamen een verhaal vormden.

Hij bereikte dit door het diafragma van de camera aan het eind van een scène te sluiten, de film een stuk terug te draaien en het diafragma bij het begin van de volgende scène te openen. Deze gecompliceerde werkwijze was ook nodig, toen Duitse en Russische filmers in de jaren twintig de sinds Méliès in onbruik geraakte dissolve opnieuw een functie gaven. In de jaren dertig, toen de geluidsfilm ertoe leidde de voordien ontwikkelde produktiemethoden industriëler op te zetten, werd de dissolve vooral gebruikt om een zeker, beperkt, tijdsverloop aan te geven. Voor het suggereren van meer tijdsverloop werd de fade out, gevolgd door een fade in toegepast. De dissolve werd ook gebruikt voor het duidelijk aangeven van een ingelaste herinnering, een gedachte, een wens of een droom. Deze werkwijze behoorde tot diep in de jaren vijftig vrij systematisch tot de regels voor de montage. De nouvelle vague heeft deze systematiek, met andere geldende regels, overboord gezet.

< >