Oosthoek Encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 27-07-2019

Compositae

betekenis & definitie

plantenfamilie (alternatieve naam: Asteraceae), behorend tot de klasse -Dicotyledones, waartoe bijna 1000 geslachten (ca. 20000 soorten) behoren, in omvang de grootste familie van de Angiospermae. Het zijn kruidachtige planten (2 % houtig, in de tropen en subtropen), overal ter wereld te vinden maar vooral buiten de tropen.

Kenmerkend zijn de meest kleine, op één voetstuk bijeengepakte bloempjes (hoofdjes; bloeiwijze), die door een ‘omwindsel’ (involucrum) te zamen zijn omkranst. Dit involucrum lijkt op een kelk van één (grote) bloem, die de bloeiwijze zo voorgeeft te zijn. De hoofdjes kunnen kogel- tot schijfvormig zijn. Op de gemeenschappelijke ‘bloembodem’ staan tussen de bloempjes gewoonlijk bracteeën (schubbig, papierachtig enz.). In elk bloempje omgeeft één krans meeldraden (evenveel als de kroonslippen van de vergroeidbladige bloemkroon) de stijl, zó dat de aaneengesloten helmknoppen een kokertje vormen. Omdat de helmstokjes naar binnen toe opensplijten, schuift de groeiende stijl door een stuifmeelprop (met gesloten stempel) naar buiten.

Tenslotte spreiden de twee lobben zich uiteen en krullen de armen van de gevorkte stempel zich terug, waardoor zij toch stuifmeel van de eigen bloem kunnen bereiken. Dat wil niet zeggen dat daarop ook bevruchting volgt.

Soms is de bloemkroon een vijfpuntige buis (buisbloemen), soms een buis met één lange lintvormige lob en vier korte lobjes (lintbloemen), en er kunnen ook twee groepen lobben zijn, één lintvormig en drie puntig, en de ander lintvormig en tweepuntig. Daar komt nog bij dat een bloem éénof tweeslachtig kan zijn. Hoofdjes met alleen buisbloemen b.v. bij-Senecio (kruiskruid), met centrale buisen randstandige lintbloemen bij Chrysanthemum (chrysant), Helianthus (zonnebloem), uitsluitend lintbloemen bij Taraxacum (paardebloem). Zeer veel gebruikt als sierplanten, onkruiden, ook wel als groenten, medicinaal enz., maar de economische betekenis niet in verhouding tot de grootte van de familie.

< >