eigenlijk: Nicola di Lorenzo, Italiaans politicus, *1313 Rome, ♱(verm.) 8.10.1354 Rome. Cola di Rienzo was notaris en droomde ervan Rome zijn glorie uit de tijd van de Romeinse republiek te hergeven.
Hij sloot zich aan bij de volkspartij en werd in 1343 naar Avignon afgevaardigd om de paus om bestuurshervormingen in Rome te verzoeken. Op 20.5.1347 verleende de volksvergadering hem onbeperkt gezag als volkstribuun. Cola di Rienzo voerde hervormingen door op het gebied van financiën, economie en rechtspraak. Met behulp van de stedelijke militie en een strenge rechtspraak verdreef hij de stadsadel. Met steun van o.a. Petrarca riep hij een Italiaans parlement bijeen en wierp zich op als arbiter in het geschil tussen de keizers Lodewijk IV van Beieren en Karel IV.
Hij wenste dat de Italiaanse steden een keizer zouden kiezen, en verloor daardoor de gunst van de paus, die hem op verzoek van de Romeinse adel in de ban deed. Door de zware belastingen verloor Cola di Rienzo de volksgunst en moest op 15.12. 1347 vluchten. Na twee jaar kluizenaarsleven in de Abruzzen trachtte hij Karel IV te winnen voor een strijd tegen de wereldlijke macht van de paus. De keizer zette hem echter gevangen en leverde hem in 1352 aan paus Clemens VI uit. Paus Innocentius VI wilde hem echter gebruiken om de Romeinse adel te overwinnen. Nogmaals leidde Cola di Rienzo in 1354 het stadsbestuur, maar verviel in een militaire dictatuur, die hem de volksgunst deed verliezen.
Na een revolte van de adelspartij onder de Colonna’s werd hij vermoord. Uitgave: Briefwechsel des C. di Rienzos, door K.Burdach en P.Piur (5 dln. 1912-29).LITT. P.Piur, Cola di Rienzo (1931); E.DupréTheseider, Roma dal comune di popolo alla signoria pontifica, 1257-1377 (1951); K.Höfele, Cola di Rienzo (1958); K.Brandi, Cola di Rienzo und sein Verhaltnis zu Renaissance und Humanismus (1965).
