Ned. gemeente in het noordwesten van de prov. Overijssel, 140,47 km2, 11150 inw.; 46,9 % n.h., 4,4 % r.k., 14,7 % geref., 15,0 % overige (waaronder veel doopsgezinden in Giethoorn) en 19,0 % g. kerkg. (m.n. in Giethoorn).
De gemeente is op 1.1.1973 gevormd uit de vm. gemeenten Vollenhoven en Wanneperveen, het grootste deel van de vm. gemeenten Blokzijl en Giethoorn en delen van de vm. gemeente Steenwijkerwold. De bodem bestaat grotendeels uit laagveen, door de landvernieling ten gevolge van de vervening met tal van vaarten, sloten en grote plassen doorsneden: Bovenwijde, Beulakerwijde, Belterwijde en Giethoornse Meer.
Langs de vm. Zuiderzee zeeklei en zeezand, verder plaatselijke opduikingen van laagterraszanden (Wanneperveen) en keileem (Land van Vollenhove).
De gemeente omvat de stadjes Vollenhove en Blokzijl, de dorpen Giethoorn en Wanneperveen en voorts de buurtschappen Dwarsgracht (natuurmonument ‘De Otterskooi’, grootste eendenkooi in Europa), Jonen, BeltSchutsloot en Sint-Jansklooster. Naast landbouw (veehouderij, akkerbouw en de inpolderingen, Eetcultuur) en enige industrie in de stadjes Vollenhove en Blokzijl (kokosweverijen, machinefabriek, elektrische apparaten, jachtwerf en zuivelfabriek), is het vreemdelingenverkeer (watersport) van snel toenemende betekenis (omvangrijke hotel- en kampeeraccommodatie, zomerhuisjes).
Een groot deel van de gemeente wordt ingenomen door het natuurreservaat ‘de Wieden’ (ca. 33,80 km2). Bij Vollenhove ligt het natuurreservaat ‘de Oldenhof’.
