m. (-en), bewoner van de Baskische prov. De Basken (Baskisch: Euskaldunak) vormen een volk aan weerszijden van de Pyreneeën in Noord-Spanje en Zuidwest-Frankrijk.
Er zijn ca. 750000 Basken in Spanje en 120000 in Frankrijk. In Spanje vormen zij de hoofdbevolking van de Baskische prov.; de Franse Basken wonen in het dep.Pyrénées-Atlantiques. De Basken zijn afstammelingen van een voor-Indo-europees volk, dat vermengd is met de Iberiërs. Het is een volk van boeren, zeelieden en vissers. Zij hebben eigen tradities, b.v. in kleding (muts, korte buis, gordel), bedrijf (bijzondere vorm van vaatwerk en gereedschappen) en woningen (vrijstaande hoeven). Oude spelen (balspel), dansen (Baskische dansen) en muziek (liederen) worden in ere gehouden. De Basken spreken een eigen taal (Baskisch). In de grote steden raken taal en cultuur meer op de achtergrond.
GESCHIEDENIS.
Romeinse schrijvers vermelden de stam van de Vascones, die in het huidige gebied van Navarra woonde. De Vascones weerstonden o.a. de Franken en de Moren. Bij de invallen van de Wisigoten in de 6e eeuw week een deel van de Basken naar Frankrijk uit. Aan het einde van de middeleeuwen waren zij opgenomen in Spanje en Frankrijk. Zij behielden echter bepaalde wetten en voorrechten (fueros in Spanje, fors in Frankrijk). Deze werden in Frankrijk in 1789 afgeschaft, in Spanje in 183
2. De Spaanse Basken deden daarom mee aan de Carlistenopstanden.
In de Spaanse Burgeroorlog sloten zij zich aan bij de republiek (behalve in Navarra en een gedeelte van Alava), die hen opnieuw een zekere autonomie geschonken had. Franco liet op 27.4.1937 de stad Guernica door een luchtaanval geheel vernietigen. Enige maanden later moesten de Basken hun verzet opgeven. Na de Burgeroorlog emigreerden ca. 100000 Basken, m.n. naar Zuid-Amerika.
Aan het einde van de jaren zestig kwam het Baskische nationalisme in Spanje weer op, waarbij de ETA (Euskadi Ta Askatasuna, d.i. Baskenland en zijn vrijheid) een grote rol speelde. Leden van de ETA pleegden aanslagen en sabotage. Het harde optreden van de Spaanse overheid kon deze niet verminderen. Een aantal Baskische verzetslieden week naar Frankrijk uit. Vele Basken werden gevangen genomen. Op 27.9.1975 werden twee leden van de ETA terechtgesteld, beschuldigd van moord op enkele leden van de Guardia Civil.
