Gepubliceerd op 17-01-2021

Oostenrijk

betekenis & definitie

(Republik Österreich), republiek in Midden-Europa, begrensd door de BRD, Tsjechoslowakije, Hongarije, Joegoslavië, Italië, Zwitserland en Liechtenstein, 83853 km2. Hoofdstad: Wenen.

BEVOLKING en ECONOMIE Oostenrijk heeft een langzaam afnemend inwonertal. Het geboorten- en sterftecijfer bedragen resp. 11,3 en 12,5 %c. Van het land bestaat 63 % uit alpengebied en ruim 60 % van de bevolking woont daarbuiten. De betekenis van het toerisme en de industrie neemt nog toe. Het aantal landbouwbedrijven neemt af. Er is een toename van grasland ten koste van de akkerbouw.

Op de almen houdt men meer jong vee en mestvee en neemt het melkvee af. De akkerbouw levert vnl. gerst (1,42 mln. t, 1978), tarwe (1,2 mln. t), maïs (1,16 mln. t), aardappelen (1,4 mln. t) en suikerbieten (1,87 mln. t). Bosbouw blijft eveneens belangrijk. Terwijl de fruitteelt enigermate afneemt, neemt wijnbouw toe: 48000 ha in 1975 tegenover 54000 ha in 1978, met een opbrengst van 3,37 mln. hl.

De index van de industriële produktie was in 1978 125,1 ten opzichte van 1971 (100). Boven het gemiddelde lagen metaal, papier, ijzer en staal; de elektrotechnische en de chemische industrie hadden een index van meer dan 150. Bij de mijnbouw vertonen zowel kolen als ijzererts een teruggang: van 1975—78 resp. van 3,4 mln. naar 3,07 mln. t en van 3,8 mln. naar 2,8 mln. t. Ook liep de aardolieproduktie terug, terwijl die van aardgas tot ca. 250 mln. t steeg. De betekenis van waterkracht daalt relatief. Door het referendum van 5.11.1978 staat de kernenergie op losse schroeven. Het toerisme leverde in 1978 een positief saldo van 31 mrd. shilling op.

POLITIEK Na zijn nederlaag bij het referendum van 5.11.1978 over de ingebruikneming van de kerncentrale van Zwentendorf (50,47 % tegen; 49,53 % voor) schreef bondskanselier Bruno Kreiskyop 12.1.1979 nieuwe verkiezingen uit voor 6.5.1979. Zijn socialistische partij won daarbij drie zetels en vergrootte daardoor haar absolute meerderheid.

Op 18.5.1980 werd de partijloze president Rudolf Kirschlager voor een nieuwe ambtstermijn van zes jaar gekozen.

In de maanden juli en aug. 1980 heerste er binnen de regerende s PO verdeeldheid over een wapenorder van Chili voor de levering van 100 tanks en 360 machinegeweren. Op 20 aug. besloot kanselier Kreisky de verkoop te verbieden, omdat de wapens voor andere doeleinden dan zelfverdediging aangewend konden worden.

Ook kwam in aug. 1980 een ernstig omkoopschandaal aan het licht. Er zouden voor miljoenen steekpenningen betaald zijn bij de bouw van een reusachtig ziekenhuis in Wenen. Een tiental personen werden in dit verband gearresteerd en vice-kanselier en minister van Financiën Hannes Androsch kwam in opspraak. Kreisky stelde met succes de vertrouwenskwestie over een anti-corruptieplan en Androsch overleefde de tegen hem ingediende motie van wantrouwen. Op 11 dec. trad hij tenslotte toch af.

In de loop van 1980 laaide het kernenergiedebat weer op. Op 5.11.1978 werd het gebruik van kernenergie bij referendum afgewezen, maar de steeds stijgende olieprijzen, het groeiende tekort op de betalingsbalans en de toenemende afhankelijkheid van het oostblok inzake energie brachten de kwestie opnieuw tot discussie. Begin nov. 1980 werden veel meer dan de door de grondwet vereiste 200000 handtekeningen verzameld om het debat in het parlement te hervatten. Binnen het parlement moet echter nog een tweederde meerderheid worden gevonden om het houden van een nieuw referendum, waar dan de uiteindelijke beslissing valt, goed te keuren.

In het buitenlands beleid bleef Oostenrijk zijn neutraliteitspolitiek trouw. In febr. 1975 bracht Kreisky een bezoek aan enkele Noordafrikaanse landen, waar hij overleg voerde over de toestand in het Midden-Oosten en over de olieprijzen. Met verschillende Oosteuropese landen werden de betrekkingen verbeterd. De relatie met Israël verkoelde echter. In 1976 en 1977 richtte Kreisky zich meer op de verbetering van de contacten met de Arabische landen. Hij bracht een bezoek aan Egypte, Jordanië, Syrië en de Verenigde Arabische Emiraten. Met Egypte en Jordanië werden samenwerkingsverdragen op economisch gebied gesloten.

LITT. K.Ginther, Wandlunger der österreichischen Neutralitatskonzeption (in: Europa-Archiv, 1976).

< >