Gepubliceerd op 17-01-2021

Aangepaste technologie

betekenis & definitie

[<Eng. appropriate technology], leer van de handelingen waarmee de mens grondstoffen be- en verwerkt, bestemd en geschikt om internationaal overgedragen te worden. De aanvankelijk voorgestelde benaming passende technologie, in plaats van aangepaste technologie, geeft beter aan dat het hierbij gaat om een technologie die geschikt gemaakt of nieuw ontworpen is om toegepast te worden voor een bepaalde plaatselijke situatie.

Bij elke overdracht ervan is het zaak te bekijken of deze technologie aansluit op die van de ontvanger. Ook bij gelijk ontwikkelingsniveau kan aanpassing noodzakelijk zijn. Als b.v. binnen een multinational een Ned. bedrijf kennis moet overdragen aan een Frans bedrijf, kan het al voorkomen dat vertalen alleen onvoldoende is: omdat beide bedrijven een verschillend systeem voor het technische tekenen gebruiken, of omdat in beide landen een verschillend werkingssysteem voor de betrokken apparatuur (denk aan televisiezender) voorgeschreven is enz.Het doel van aangepaste technologie is zoveel mogelijk dienstbaar te zijn aan de verhoging van welvaart en welzijn. Voor ontwikkelingslanden is zij allereerst gericht op het bestrijden van honger en armoede en dus op de verhoging van het welzijn; voor westerse landen gaat het niet meer om hoeveelheden, maar om de kwaliteit van leven en milieu. De term wordt het meest gebruikt waar het gaat om het overdragen van westerse technologie aan een ontwikkelingsland. Men kan een drietal vormen onderscheiden.

1. De plaatselijke technologie wordt bevrucht met westerse technologie. Op het platteland van Sri Lanka bestaat b.v. een traditionele geneeskunde gebaseerd op het gebruik van medicinale planten. Er bestaan problemen ten aanzien van standaardisatie en kwaliteitscontrole. In Ned. laboratoria wordt onderzoek gedaan naar ter plaatse bruikbare extractieprocessen en betere receptuur.
2. De westerse techniek wordt aangepast voor gebruik in het ontwikkelingsland. Dit moet ertoe leiden dat met de plaatselijk aanwezige kennis, vaardigheden en materialen bruikbare produkten gemaakt kunnen worden voor de bevrediging van de basisbehoeften. Een voorbeeld hiervan is de ontwikkeling van een ijsbereider voor het koelen van medicijnen, die werkt op zonne-energie maar toch zo eenvoudig is, dat hij door een autochtone lasser gemaakt, getest en onderhouden kan worden.
3. Het ontwerpen van een nieuwe technologie, b.v. voor een kleinschalige hydro-centrale voor energievoorziening in kleine afgelegen plattelandsgebieden in Colombia.

Men kan niet volstaan met een ontwerp te maken voor een produkt dat met de plaatselijk aanwezige praktische kennis, vaardigheden en materialen gemaakt kan worden, onderhouden en zo nodig gerepareerd. Er moet voorlichting gegeven worden, b.v. ter bestrijding van de opvatting dat alleen westerse goederen de beste zijn. Men moet zich ook verdiepen in de plaatselijke economische en maatschappelijke omstandigheden, terwijl b.v. godsdienst en politiek moeilijkheden kunnen veroorzaken. Wil aangepaste technologie in het ontwikkelingsland resultaten afwerpen, dan dient de plaatselijke overheid zijn economie daar op af te stemmen.

Het ontwikkelen van aangepaste technologie en de daarmee samenhangende projecten geschiedt o.a. in vele groepen, stichtingen, werkgroepen van HTS en universiteit. Een specifieke opleiding of studierichting bestaat nog niet in Nederland of België; wel wordt in verschillende technische opleidingen aandacht eraan besteed.