De oorspronkelijke naam, gegeven door de Nederlandse paleontoloog Eugene Dubois aan fossielen gevonden in 1891, in Indonesië (Javamens), later veranderd in Homo erectus
De Nederlandse arts en paleontoloog Eugene Dubois reisde tegen het eind van de negentiende eeuw naar Indonesië omdat hij er van overtuigd was dat daar de ontbrekende schakel tussen mensapen en mensen gevonden kon worden. In 1891 vond hij fossielen nabij het plaatsje Trinil, aan de oever van de Solo-rivier. De overblijfselen bestonden uit een schedeldak, een dijbeen en enkele kiezen. In zijn manuscript is te zien dat Dubois aanvankelijk dacht aan Anthropopithecus (mensaap) maar met een doorhaling heeft hij dat veranderd in Pithecanthropus erectus (rechtop lopende aapmens).
Het dijbeen doet vrij menselijk aan en bewijst zonneklaar dat het een op twee benen lopende mens was. Het schedeldak, met de zware torus supraorbitalis, is echter primitief.
Toen Dubois met zijn fossielen terugkeerde naar Nederland ontmoette hij veel scepsis. Rond 1900 was het idee dat er een tussenvorm tussen mensaap en mens kon bestaan niet geaccepteerd. Om bekendheid te geven aan zijn vondst maakte hij een gipsen beeld van Pithecanthropus voor de wereldtentoonstelling in Parijs (1900). Later (1930-1935) zijn door Ralph von Koenigswald nog verschillende andere fossielen gevonden op Java (o.a. bij de plaats Sangiran) en werd de Javamens, samen met de Pekingmens, tot Homo erectus gerekend.
De originele fossielen van de Javamens worden bewaard in Naturalis in Leiden. Bij de oorspronkelijk vindplaats in Trinil is een museum gebouwd.
De precieze ouderdom van Pithecanthropus is lange tijd onduidelijk geweest Pas in 2014 werd door José Joordens en Jan Wijbrans een betrouwbare datering gepubliceerd van schelpen uit de Dubois-collectie, die uitkwam op 540-430 ka BP.
