Onderdeel van de hersenen, bestaande uit een gepaarde, gekrulde buisvormige structuur betrokken bij het episodisch geheugen en de ruimtelijke oriëntatie
De scheidingswand tussen de linker en rechter hersenhelft is aan beide zijden naar binnen geplooid als een buis die eerst naar achteren loopt en dan omhoog en naar voren omkrult.
De hippocampus verwerkt episodische herinneringen, d.w.z. "geheugensporen", waarbij informatie over plaats, tijd en context van een bepaalde situatie met elkaar verbonden worden en vastgelegd in de hersenschors. Vandaar kunnen ze weer opgeroepen worden waardoor een eerdere gebeurtenis opnieuw beleefd kan worden. Dit wordt wel gezien als een typisch menselijke verworvenheid die dieren niet bezitten.
De hippocampus is functioneel seksueel dimorf. Het opvallende verschil tussen mannen en vrouwen in het omgaan met ruimtelijke informatie is toe te schrijven aan een andere werking van de hippocampus. Maar de morfologie is voor mannen en vrouwen gelijk.
De hippocampus is bij zoogdieren sterk verbonden met het reukcentrum. Het onthouden van ruimtelijke informatie met behulp van geuren is een kenmerkende manier voor zoogdieren om zich te oriënteren. Zo’n verbinding tussen geuren en herinneringen is ook bij ons aanwezig, vgl. de beroemde scene met het Madeleine-cakeje in het boek “Combray” van Marcel Proust.
De hippocampus is homoloog met het laterale pallium, een onderdeel van het telencephalon dat we bij alle gewervelde dieren aantreffen. Bij insecten en wormen functioneren de paddenstoelvormige lichaampjes in het cerebraal ganglion als centra voor geheugen en ruimtelijke oriëntatie. De veranderingen van genexpressies in de embryonale ontwikkeling van deze centra zijn zeer vergelijkbaar met die van de hippocampus en het lateraal pallium, een gelijkenis die duidt op gemeenschappelijke afstamming (homologie) van de betreffende moleculaire mechanismen.
