Encyclopedie van de evolutiebiologie

Prof. Nico M. van Straalen (2019)

Gepubliceerd op 25-11-2019

Erfelijkheidsgraad

betekenis & definitie

Verhouding tussen de additief-genetische variantie voor een bepaald kwantitatief kenmerk in een populatie en de totale fenotypische variantie van dat kenmerk

Als in een populatie de IQ-score een erfelijkheidsgraad heeft van 70% bedoelen we daarmee dat 70% van de variantie in IQ is toe te schrijven aan genetische verschillen tussen mensen; meerdere genen, elk met een klein effect, tellen samen op tot het totale genetische effect. De overige 30% is toe te schrijven aan milieu-invloeden zoals opvoeding, onderwijs en cultuur.

Erfelijkheidsgraad is een fractie of een percentage, aangeduid met h$$$^2$$$. Daarmee volgen we de terminologie van S. Wright uit 1921, waarin h stond voor de verhouding van de standaarddeviaties en h$$$^2$$$ voor de verhouding van de varianties.

Benadrukt moet worden dat h$$$^2$$$ een relatieve maat is. Als de omgevingsvariatie voor het IQ kleiner wordt, bijvoorbeeld door onderwijs waarin elk kind een gelijke kans krijgt, wordt h$$$^2$$$ navenant groter: de verschillen worden dan steeds meer bepaald door aanleg, niet door verschillen in omgeving.

De erfelijkheidsgraad kan geschat worden uit een ouder-nakomelingenregressie (de helling van de regressielijn), of uit tweelingonderzoek als h$$$^2$$$ = 2(r$$$_M$$$$$$_Z$$$ – r$$$_D$$$$$$_Z$$$), waarbij r$$$_M$$$$$$_Z$$$ = correlatie tussen eeneiige tweelingen en r$$$_D$$$$$$_Z$$$ = correlatie tussen twee-eiige tweelingen. Een derde methode is h$$$^2$$$ te schatten uit een selectie-experiment als de respons op selectie gedeeld door de selectiedifferentie. Men noemt dit laatste de “gerealiseerde erfelijkheidsgraad”.

Genetische effecten zijn niet altijd additief, bijvoorbeeld als gevolg van epistase. Bovendien kan er interactie zijn tussen genetische en milieu-invloeden. In die gevallen hangt de schatting van h$$$^2$$$ af van de genetische achtergrond of van het milieu waarin de erfelijkheid onderzocht wordt en verliest het begrip haar waarde.