(Gr. Gaia, moeder aarde in de mythologie), theorie die stelt dat de levende en niet levende organismen op aarde elkaar in balans houden en één samenhangend geheel vormen. De aarde wordt gezien als superorganisme. Deze hypothese werd uitgewerkt door de Britse wetenschapper James Lovelock en voor het eerst gepubliceerd in 1968. De term zelf werd pas rond 1981 populair.
Gaia-filosofie: filosofie volgens welke het leven op aarde één samenhangend organisme is dat zichzelf reguleert overeenkomstig zijn veranderende behoeften. Ze veronderstelt een soort ingebouwd evenwicht. Prisma van het milieu, 1990
Gaia-theorie: recente, uit de Verenigde Staten stammende theorie waarbij uitgegaan wordt van het feit dat de aarde op een procesmatige manier min of meer het leven beschermt en zodoende de evolutie beïnvloedt. Deze theorie is in een andere vorm in de jaren vijftig in Sovjet Rusland reeds naar voren gebracht. Pierre Marechal: Woordenwijzer Ecologie, 1991
Zo is ze een aanhangster van de Gaia-theorie, de opvatting dat alle levende wezens een ingewikkeld netwerk vormen dat als een superorganisatie kan worden opgevat. Elsevier, 23-12-93
Heel populair binnen New Age is het Gaia-concept. Volgens dit idee werken alle levende wezens op aarde samen om de condities te handhaven die voor dat leven essentieel zijn. Een voorbeeld van hoe Gaia werkt, is dat wanneer de temperatuur op aarde te hoog wordt, bepaalde algen sneller gaan groeien. Elsevier, 03-02-94
