aantrekkelijk
Het wordt weer niks met Verantwoordingsdag Morgen is het voor de tweede keer 'Verantwoordingsdag' in Den Haag: de tegenhanger van Prinsjesdag. Populair is deze niet. 'Kamerleden scoren liever met Máxima dan dat ze zich buigen over hoe de ministers het in het afgelopen jaar hebben gedaan.' . Geen koningin, geen troonrede, geen koetsen. En toch een hoogtijdag in de parlementaire democratie, morgen, de 'derde woensdag in mei', als minister Zalm de departementale jaarverslagen over het afgelopen begrotingsjaar aanbiedt aan de Tweede Kamer. De ceremonie wordt dit jaar voor de tweede maal gehouden. Op het eerste gezicht wordt het een herhalingsoefening van vorig jaar. Nog steeds krijgt de Kamer niet alle antwoorden die ze van de departementen hoopt te krijgen. Nog steeds ontbreekt het de Kamer aan voldoende helderheid in de jaarverslagen om de juiste vragen te kunnen stellen. En nog steeds is Verantwoordingsdag 'droogzwemmen'. Immers, de eerste echte nieuwe 'VBTB- begrotingen', (Van Beleidsbegroting tot Beleidsverantwoording, zoals de hele operatie in Haags jargon heet), zal pas in september dit jaar worden ingediend. Daarover kan pas na het begrotingsjaar 2002, dus in mei 2003, verantwoording worden afgelegd. Dat 'Verantwoordingsdag' nog een lange weg te gaan heeft, erkennen alle betrokkenen. Algemeen wordt ervan uitgegaan dat pas omstreeks 2006 de nieuwe wijze van verantwoording 'volwassen' kan zijn. Rond die tijd wordt naar verwachting ook begonnen met de omvorming van rijksbegrotingen tot een bedrijfsmatig systeem van 'baten en lasten', in plaats van het huidige zogenoemde 'verplichtingen-kasstelsel'. Dit betekent dat langdurige projecten jaarlijks als afschrijvingen op de begroting worden opgenomen. De combinatie van 'baten en lasten' met de nieuwe wijze van verantwoording moet uiteindelijk de inzichtelijkheid en controleerbaarheid van de openbare financiën vergroten. Toch heeft de Kamer vorig jaar ook al kansen laten liggen, vindt Jan van Zijl, tegenwoordig voorzitter van de Raad voor Werk en Inkomen maar eerder als Kamerlid voor de PvdA nauw betrokken bij de totstandkoming van Verantwoordingsdag. Hij kan zich er nog kwaad over maken. ,,Er is vorig jaar geen politiek gemaakt van Verantwoordingsdag. Als het tegenzit, gebeurt dat dit jaar weer niet. Veel Kamerleden houden niet van huiswerk. En verantwoording vragen, is een kwestie van huiswerk maken. Stapels papier komen erbij kijken, maar het is wél het toppunt van het Kamerwerk. Maar Kamerleden scoren liever met Máxima dan dat ze zich buigen over hoe de ministers het in het afgelopen jaar hebben gedaan." Verantwoorden is niet 'sexy', vinden de meeste Kamerleden. De actualiteit, en dus de media-aandacht, is al lang elders. De begrotingen waarop wordt teruggeblikt, zijn formeel al afgesloten. Logisch dat de Kamer niet onmiddellijk staat te springen om een 'nummer' te maken van Verantwoordingsdag. Althans, logisch vanuit het korte-termijnperspectief van het gemiddelde Kamerlid bezien. Maar op de langere termijn kan het wel belangrijk worden. Saskia Stuiveling, president van de Algemene Rekenkamer: ,,Vooralsnog geeft de nieuwe wijze van verantwoording slechts een momentopname. Het is alsof je over een nieuw gebouw praat, terwijl alleen de heipalen nog maar te zien zijn. Het voordeel is dat het allemaal in volle openbaarheid gebeurt, dat de media en de samenleving kunnen meekijken met de vernieuwingen die kabinet en Kamer doorvoeren. Het nadeel is dat iedereen zegt: het is nog niet genoeg, het gaat nog slecht." Tweede-Kamerlid Van Walsem (D66), voorzitter van de Commissie voor de Rijksuitgaven: ,,Het is vorig jaar niet spetterend geweest. Dit jaar zal het dat, vrees ik, ook nog niet zijn. Komend najaar wordt belangrijker. Dan worden voor de eerste keer de nieuwe begrotingen- nieuwe-stijl behandeld. Dan wordt duidelijk of bewindslieden inderdaad meetbare doelstellingen hebben geformuleerd." Volgens Van Zijl werd het vorig jaar onder meer 'niks' omdat het ,,de eerste keer" was en doordat het programma werd versoberd als gevolg van de vuurwerkramp in Enschede, die zich op de zaterdag vóór 'derde woensdag' had voltrokken. Bovendien verzandde het afrondende politieke debat, eind juni, in gesteggel tussen PvdA- fractieleider Melkert en minister Zalm over de besteding van miljarden-meevallers, waardoor alle aandacht voor de verantwoording was verdampt. Tweede-Kamerlid Kees Vendrik, financieel specialist van de GroenLinks-fractie, meent de nieuwe begrotingsoperatie ,,tot nu toe te veel een product van Financiën" is geweest. ,,Het gaat te veel om regeltjes. En er wordt te veel naar de Kamer gekeken. Ik denk dan wel eens: maak ons toch niet zo belangrijk, het gaat in eerste instantie om een andere werkwijze bij de departementen. De controle daarop komt later wel. Maar goed, dit soort operaties moeten zichzelf een beetje bewijzen." Op Landbouw circuleren inmiddels placemats met 'VBTB-stellingen', Defensie heeft de voorbeeldbegroting van vorig jaar geheel aangepast aan de wensen van de Kamer. ,,Het vierde-machtsproces draait op volle toeren", constateert Van Zijl dan ook tevreden. En hij herhaalt nog maar eens dat 'VBTB' dan wel ,,een draak van een afkorting" mag zijn, maar dat de ontwikkeling als zodanig ,,in potentie belangrijker is dan Prinsjesdag".
NRC Handelsblad (http://www.nrc.nl/),
Sexy hypotheek nu minder in trek Huizenkopers hoeven even niet meer zo nodig een sexy beleggingshypotheek nu de markten zo onrustig zijn. De veilige spaarhypotheek is weer in trek. ,,Voor mensen met een beleggingshypotheek is het wel schrikken". Het is even slikken voor de nieuwe huizenbezitters met hun beleggingshypotheken. De kelderende koersen op de effectenbeurzen veroorzaken pijn in de buik. Dit jaar is de toonaangevende AEX-index van de Amsterdamse effectenbeurs al met ruim 28 procent gedaald, terwijl de Dow Jones-index, het kompas voor de financiële markten wereldwijd, al meer dan 16 procent heeft ingeleverd. ,,Voor mensen die net een huis hebben gekocht met een beleggingshypotheek is het wel schrikken", zegt een woordvoerster van Eigen Huis, belangenclub van huiseigenaren. ,,Mensen wachten af en dat zien we ook bij de makelaars. Aankopen van huizen worden uitgesteld. Er is nog geen paniek, maar men maakt zich wel zorgen. Voor huizenkopers die al langer een beleggingshypotheek hebben is het anders. Die hebben de goede jaren meegemaakt en hebben wel wat vet op de botten." De beleggingshypotheek vond eind jaren negentig nog gretig aftrek toen de beurzen onverminderd op winst stonden. Sinds vorig jaar stokt die opmars. De banken gaan bij een beleggingshypotheek uit van een gemiddeld rendement over 30 jaar van 7 tot 8 procent per jaar. Maandelijks leggen de huizenbezitters een bedrag in, dat weer wordt belegd en aan het einde van de rit van 30 jaar het geleende bedrag moet opleveren. Dat kan een hachelijke rit worden als de beurzen blijven dalen en de gewenste rendementen niet worden gehaald. Moeten klanten met beleggingshypotheken dan geld 'bijstorten', is een veel gestelde vraag ,,Van bijstorten is geen sprake omdat het huis het onderpand is voor het geleende bedrag", zegt een woordvoerder van ABN Amro. Zelfs als de waarde van het pand is gedaald zal tussentijds niet tot ingrepen leiden van de hypotheekverstrekker. ,,Men sluit een hypotheek af, vaak over een looptijd van dertig jaar, en aan het einde van die periode wordt er gekeken waar men staat. Het is anders voor mensen die op basis van de overwaarde van hun huis extra geld hebben geleend om te beleggen, die kunnen in problemen komen als de waarde van hun aandelen als onderpand aan het verdampen is. Dan moet je bijstorten." Het beleid van ABN Amro komt overeen met die van de meeste hypotheeknemers. De vraag naar beleggingshypotheken neemt op dit moment wel af, constateert Kees van de Kerk, hoofdmarketing van de Hypothekers Associatie, de overkoepelende organisatie van de franchiseketen de Hypotheker. ,,Van Lanschot is de eerste bank die zijn beleggingshypotheken opnieuw onder de loep heeft gehouden. Het gaat hier echter om de top van de markt [met een gemiddelde hypotheeksom van 1 miljoen gulden], waarbij de huizenbezitter zelf ook belegt. Onze klanten nemen gemiddeld een hypotheek van zo'n drie ton en zij beleggen niet zelf." Het afgelopen jaar is de vraag naar de meer `veiligere' spaarhypotheken toegenomen, zo blijkt uit het jaarlijks terugkerend marktonderzoek van Blauw Research. Opvallend is daarbij ook dat consumenten minder de nadruk leggen financiële aspecten, zoals een lage rente en lage maandelijkse lasten. ,,Afsluiters hechten in deze onzekere tijden meer waarde aan de betrouwbaarheid van de partijen waar ze zaken meedoen", zegt Sascha Weil, onderzoeker van Blauw Research. Ook blijkt dat het gemiddelde hypotheekbedrag blijft stijgen. Tegelijkertijd daalt het aantal afgesloten hypotheken behoorlijk. De ongekende groei van de afgelopen jaren lijkt volgens Blauw Research definitief voorbij te zijn. Dat heeft ook zijn weerslag op de internetaanbieders van hypotheken, zo laat het onderzoek zien. ,,Vergeleken met vorig jaar wordt internet dit jaar niet vaker als informatiebron benut en is interactief contact met de hypotheeknemer via dit medium zelfs verwaarloosbaar", aldus Blauw Research. De internetaanbieders kampen met het imago dat ze onbetrouwbaar en ondeskundig zijn. ,,Dat zijn nu juist aspecten die bij het sluiten van een hypotheek zo belangrijk blijken te zijn."
NRC Handelsblad (http://www.nrc.nl/),
