Door ieder mens stroomt energie. Dat is niet zo maar een manier van spreken, al zegt men wel dat iemand boordevol energie zit of er zelfs van overloopt.
Ook zuiver wetenschappelijk is dat waar. Iedereen die wel eens in het ziekenhuis een E.E.G. (elektro-encefalogram) of een E.C.G. (elektrocardiogram) heeft laten maken, zal dat bevestigen. Er worden bij zo’n onderzoek wat elektroden op de blote huid van hoofd of borst geplakt. Via een ingewikkeld apparaat worden de uitgezonden golven opgetekend. Heel nuchtere techniek, maar die meteen laat zien hoe geniaal Chinese artsen zo’n vijfduizend jaren terug al dachten. Natuurlijk bleven ze kinderen van hun tijd en spraken ze in termen van hun dagen.
Daarom komt hun uitleg van de gang van zaken soms onwerkelijk over. Maar dat is niet zo bar belangrijk. Hoe de verklaringen ook luiden, de therapie sloeg vijftig eeuwen terug al aan en helpt nog steeds. Te lang om alleen maar op suggestie te berusten.Meridianen: kanalen van energie
De grondgedachte is dat energie niet zo maar door het lichaam stroomt, maar vaste kanalen volgt. Die noemt men meridianen. En net als aderen en slagaderen zich overal vertakken, hebben de meridianen ook vertakkingen. De hele mens bevat een netwerk van energie.
Als alles stroomt zoals het moet, laat de gezondheid niets te wensen over. Maar soms hapert er iets. Ergens is er energie te veel of staat een kanaal juist ‘droog’. De kunst is dan een stuwing op te heffen of leemten aan te vullen. Daarbij is het niet altijd nodig de zieke of zere plek onder handen te nemen. Vaak kan men die zelfs beter maar met rust laten.
Als het licht uitgaat, omdat de stop is doorgeslagen, hoeven we ook niet aan de lamp te prutsen. Het indraaien van een nieuwe zekering is voldoende, ook als op zolder alles donker wordt en het meterkastje in de kelder zit. Meestal kun je een voorbeeld niet uitspinnen, maar hier gaat dat heel goed. Want als er meer dan één stop is, moeten we wel de goede-of liever juist: de kapotte-vervangen. Bij acupunctuur is het ook een kwestie van weten welk circuit in de vernieling is geraakt. Is men erachter welke meridiaan van slag is, dan weet men ook om welke punten het zal gaan.
Werkmethoden
Ergens in de oertijd werden op die plekken vel en vlees flink tussen de nagels geknepen. Er zijn zelfs nu nog wel genezers die met metalen knijpertjes werken. Later vond men scherpe splinters bot of steen nauwkeuriger en toen metaal gemeengoed werd, begon de naald haar opmars. Maar van oudsher heeft men de acupunctuurpunten ook met de vingertoppen gemasseerd of-als het heel gericht moest gaan-met stompe bamboestaafjes. Ook nu nog kunt u voor veel plaatsen een Chinees eetstokje gebruiken. Op de tekeningen waar dit stuk mee is doorspekt, zijn wat belangrijke punten aangegeven.
Met het ingewikkelde verloop van de meridianen zal ik u het hoofd niet breken. Die vormen een brok interessante theorie, maar om van een euvel af te raken is het voldoende dat u de juiste punten kent. Die zijn niet zo heel moeilijk te vinden. Is een meridiaan in de versukkeling geraakt, dan zijn zijn punten doorgaans vrij gevoelig. Na enig tasten vindt u pertinent de plek die u even ‘au’ laat zeggen. Overigens liggen de punten waar het om gaat, steeds in een plooi of een kuiltje, op een hobbeltje of scherpe kant. Na een beetje oefenen glijden uw vingertoppen als vanzelf op de goede plaats.
Dat drukken op meridiaanpunten heet acupressuur, wat eigenlijk een foute naam is. Want er wordt wel druk (pressura in het niet-klassieke Latijn) op uitgeoefend, maar een naald (acus) komt er niet aan te pas. Maar we zitten nu eenmaal met dat woord opgescheept. Als iedereen nu maar begrijpt wat het betekent, is er niets aan de hand. Beter dan opeens met een onbegrijpelijke term in het Chinees voor den dag te komen.
Een aantal belangrijke punten
Eén van de belangrijkste meridianen is die van de blaas. Of eigenlijk is het een paar, want ze liggen vrijwel altijd links en rechts. Om niet telkens in lange beschrijvingen te vervallen, zijn alle punten van belang genummerd. Bla 10 is dus geen wiskunde, maar staat gewoon voor punt nummer 10 op de blaasmeridiaan. Een punt om in gedachten te houden voor het geval u hoofdpijn krijgt. Gemakkelijk te vinden, als u op uw achterhoofd langs de rand van uw schedel voelt.
Vlak bij uw halswervels zitten een paar flauw glooiende ‘putjes’. Het is een kwestie van even heel aandachtig tasten, want het zijn natuurlijk geen uithollingen overdwars. Wel zijn ze meestal iets gevoeliger dan hun omgeving en zeker als u hoofdpijn hebt, doen ze duidelijk zeer. Flink drukken tovert soms sterren voor uw ogen, maar de hoofdpijn trekt vaak spoedig weg.
Een ander punt op de blaasmeridiaan is de Bla 54. Dat is heel werkzaam tegen ischias. Juist als daar geen kruid tegen gewassen is, wil stevig drukken nogal eens uitkomst brengen. Ook bij reuma in de knie is het een punt dat pijn het veld laat ruimen. Om de plek in kwestie te vinden hoeft u niet eens uit uw stoel te komen. Integendeel: zittend kunt u wel zo handig het midden van uw knieholte vinden. En precies daar ligt Bla 54.
Even voortbordurend op ischias: er is nog een krachtig werkend punt. Dat ligt op de meridiaan van de galblaas en draagt het nummer 30. Het is niet lastig op te sporen, want het ligt op de kop van uw dijbeen, onder het uitstekende bot van uw heup. Als u uw been beweegt, kunt u uw vinger letterlijk op de juiste plaats leggen. U moet een duidelijke kuil voelen. Door stevig op Ga 30 te drukken, stilt u de pijn van ischias en spit. Zelfs reumascheuten blijven weg.
Gaat het om meer dan lage rugklachten en pijnen in het been, dan kunt u via Ga 39 de hele wervelkolom bestrijken. Dat Ga hebt u natuurlijk al als de afkorting van galblaasmeridiaan herkend. Punt 39 ligt op de buitenkant van iemands been, ruwweg vier vingerbreedten boven de buitenste enkel. Niet te ver naar voren zoeken! Het punt ligt vlak achter het kuitbeen, het dunne bot dat onder de vleeslaag van uw kuit te voelen is. Om de behandeling van dat punt te ondersteunen kunt u Ga 37 nog bewerken. Alweer een galblaaspunt, zoals de Ga u al verklapte, en vlak bij de vorige plek gelegen: ruim twee vingers breed erboven (figuur 4).
Het is verbazingwekkend wat u met dat punt bereiken kunt. Het rekent af met krampen en omdat pijn verkrampt en kramp de pijn weer erger maakt, is Ga 37 een belangrijk punt om te behandelen. Met zijn reeds genoemde collega maakt het de wervelkolom en de gewrichten soepel en toch stevig. De boel raakt weer doorbloed en kan opnieuw een stootje velen. Als het om maagpijn gaat komen we bij een meridiaan te biecht, die voor de verandering geen tweelingbroertje heeft. Er is geen links of rechts, omdat hij aan de voorkant precies midden over het lichaam loopt.
In Nederland wordt meestal de Chinese naam gebruikt en spreekt men van Jenn mo. Staat ergens de afkorting Jm, dan weet u dus wat ermee wordt bedoeld. Soms sluit men zich aan bij het Europese taalgebruik en wordt er van conceptievat gesproken. Maar wat steekt er in een naam? Punt 13 van Jenn mo ligt ongeveer een handbreed boven de navel en met even drukken hebt u het snel gevonden. Krachtig drukken helpt uw maagpijn uit de wereld. Ook bij een opgezette buik, bij krampen en... de hik helpt stevig drukken van Jm 13.
Voor kiespijn ligt het drukpunt op de plek waar de dikke darmmeridiaan uit het lichaam aan de oppervlakte komt. Dat is bij de nagelhoek van de wijsvinger, aan de kant van de duim. Stel dat u langs het halve maantje aan de onderkant van uw nagel een rechte lijn zou trekken en nog een langs de buitenkant dan ligt Di 1 precies in het snijpunt. Een plekje dat u het gemakkelijkst met een tandestoker, een aangepunte lucifer of de dop van een ballpoint kunt bewerken. Een stevige nagel kan ook dienst doen, al voelt dat niet zo prettig aan.
Een algemeen pijnpunt - overigens heel geschikt tegen hoofdpijn - ligt eveneens op de dikke darmmeridiaan: Di 4. Dat ligt op het ‘zwemvlies’ tussen duim en wijsvinger. Als u dat tussen de andere duim en wijsvinger neemt en even voorzichtig knijpend zoekt, stuit u opeens op een gevoelig plekje (figuur 6). Dat is Di 4. Knijp er na ontdekking stevig in en mét de pijn ter plaatse voelt u daarna de andere pijnen ook verdwijnen.
Tot nu toe hadden we het over pijn, maar er zijn ook kwalen met koorts en een gevoel alsof men door de mangel is gehaald. Daar kunt u via de longmeridiaan nog wel eens voor verlichting zorgen. Vooral bij griep is dat een nuttig punt en nog gemakkelijk te vinden ook. Kruis uw duimen en druk uw handen stevig tegen elkaar.
De bovenste wijsvinger ligt dan met de top op punt 7 van de longmeridiaan (Lo 7).
Benauwdheid, hoesten, astma en bronchitis zijn andere veelgehoorde klachten. Er zijn heel wat punten die daartegen helpen, maar 26 en 27 op de niermeridiaan zijn in elk geval handig te bereiken. De botten van ons lichaam zijn altijd handige wegwijzers. In dit geval kunt u het beste uitgaan van het kuiltje onderaan uw hals. Daar steken twee knobbels iets naar voren en vlak eronder ligt een plat stuk bot. Als u dat betast, voelt u links en rechts de gleuven tussen de diverse onderdelen van uw borstkas.
De bovenste gleuf is niet veel meer dan een flinke ribbel. Daar liggen vlak naast het platte stuk de punten Ni 27. In de wat bredere gleuf eronder de punten Ni 26, ook dadelijk naast het vlakke stuk. In figuur 8 zijn alle beenderen getekend, zodat u duidelijk kunt zien waar alles ligt. Stevige massage van dat viertal punten verlicht elke vorm van ademnood en wat daarmee te maken heeft.
Een punt van de niermeridiaan met een heel bijzondere functie, is Ni 3. Dat ligt vlak bij de binnenenkel. Als u daar uw wijsvinger op legt en hem dan schuin naar beneden laat gaan, voelt u vlak achter het bot een gevoelige plek. Die ligt nog voor uw achillespees en ter hoogte van de plek waar uw voet aan het been bewegen kan. Als u die plek stevig knijpt, kunt u benauwdheid tegengaan, maar bovendien-en dat is het bijzondere-ook bedplassen. Een reddend punt op reis en in vakanties, al vervangt acupressuur natuurlijk nooit uw nuchtere verstand. Dus blijven letten op drinken, tijdig plassen en wat u al gewend was om te doen.
Komen er andere blaasproblemen kijken, dan kan men beter Jm 4 behandelen. Wie even terugbladert, vindt dat Jm een afkorting van Jenn mo is, de meridiaan zonder dubbelganger, omdat hij midden over de voorkant van het lichaam loopt. Om het genoemde punt te vinden moet u het behaarde stuk boven uw geslachtsorganen als uitgangspunt nemen. Daarachter liggen duidelijk tastbaar de botten van uw bekken. Een vingerbreedte of twee boven de rand treft u punt Jm 4. Door dat te behandelen kunt u plas- en blaasproblemen tegengaan. Massage op die plek geeft u zelfs een fit gevoel en het is dan ook niet voor niets dat oude Chinese handboeken dat punt de ‘toegangspoort tot de levenskracht’ noemden.
Niet alleen de nieren en hun laatste halte, de blaas, spelen hun rol bij de stofwisseling. Belangrijke organen zijn de lever en de gal, terwijl de alvleesklier ook niet uit te vlakken is. Er zijn veel manieren waarop de stofwisseling ontsporen kan en daarom is het handig een veelzijdig punt bij de hand te hebben. Of liever: bij de voet, want de miltmeridiaan begint bij de grote teen en punt Mi 3 ligt daar dus niet zover vandaan. Om precies te zijn: waar het tweede kootje van de grote teen aan de rest van de beentjes in de voet bevestigd is. Aan de binnenzijde van de voet, precies in dat gleufje en iets naar beneden toe ligt het punt waardoor u de stofwisseling wat op kunt peppen.
Is de baarmoeder ontstoken, zijn de eierstokken aangedaan, dreigt alles van binnen te verzakken of hebt u pijnen in het kruis: er is een punt dat al die kwalen gunstig kan beïnvloeden. Punt 30 op de maagmeridiaan-kortweg Ma 30 genoemd-is niet al te lastig te masseren. De rand van uw bekken onder in uw buik is niet zo moeilijk te vinden. Op twee ruim gemeten vingerbreedten van het midden treft u op die rand een gevoelige plek, waardoor u invloed uit kunt oefenen op uw inwendige geslachtsorganen. Een punt om in gedachten te houden bij problemen met de menstruatie.
Ten slotte is er een veelzijdig punt dat in de elleboogsplooi te vinden is. Buigt u de arm zover als enigszins kan, dan vindt u aan de binnenkant in de gevormde plooi Ha 3, punt nummer 3 op de hartmeridiaan. Zoals de naam al suggereert: een energiekanaal dat onder andere met het hart verbinding onderhoudt. Wie het derde punt daarop masseert, kalmeert het hart, werkt regelend op de bloeddruk in. sust zenuwen en speelt een goede nachtrust in de kaart.
Homeosiniatrie
Vorige eeuw wist vrijwel niemand zelfs maar van het bestaan van acupunctuur. Toch was de tijd er rijp voor. Een Duitse arts had zelfs op eigen houtje 195 drukpunten ontdekt. De manier waarop hij daartoe kwam, was in elk geval uniek. Hij onderzocht zijn klanten altijd heel precies en had daarbij ontdekt dat bij elke groep verschijnsel een gevoelig plekje op het lichaam hoorde. Dat was iets nieuws.
Oud nieuws was voor deze homeopathisch werkende dokter dat er voor elke set symptomen wel een middel was. Toen knetterde de vonk van het genie! Als dat zo was, hoorde bij die 195 punten ook 195 middelen. Een Franse collega spitte dat dieper uit in onze eeuw. Acupunctuur was toen al doordrongen in het Westen en de meeste ‘punten van Weihe’ bleken acupunctuurpunten te zijn. Men spoot homeopathische middelen in de bijbehorende punten of legde de naalden die men ging gebruiken, in een homeopathisch badje.Tegenwoordig zijn er ampullen in de handel met complexen die op een aantal punten kunnen werken. Tot dan toe ongeschikt voor zelfmedicatie, totdat men op de idee kwam die complexen in een gelei te mengen. Dat opende voor de gewone mens de mogelijkheid de weinig bekende methode zelf toe te passen.
Hebt u dus last van kwalen of signalen, zoals ik die zoeven heb beschreven, dan kunt u de desbetreffende acupressuurpunten met zo'n gelei inwrijven. Wrijven, niet masseren! Er zijn er dertien van en ze zijn van AP I tot en met AP XII genummerd.
Duur van een acupressuurbehandeling
Daarover lopen de meningen uiteen. Een goede richtlijn lijkt me: hooguit één minuut per punt per keer. Is het drukpunt erg gevoelig, dan geen zestig seconden doordrammen, maar hooguit een tel of wat. Veel helpt niet veel. Als u niet meteen succes behaalt, kunt u het beter een keer of wat met tussenpozen herhalen. Hoe vaak per dag staat nergens aangegeven.
Zelf ben ik geneigd te zeggen: zo vaak u ergens last van hebt. Werkt u met AP-gelei, dan is het voldoende eens per dag het aangewezen punt ermee in te wrijven.
Het symbool van yin (onder) en yang (boven). Als u de cirkel rondgaat, ziet u dat er telkens één steeds smaller en de ander steeds breder wordt. Let u ook op de twee punten: de kern van yang is yin en de kern van yin is yang. Het zinnebeeld wordt in alle mogelijke standen afgebeeld. De Zuidkoreaanse vlag beeldt het af en juist in dat land kent men de oude traditie wel.
