Woonhuizen. De oudste huizen in Haastrecht zijn diepe panden met een topgevel en vaak één bouwlaag.
Uit de eerste helft van de 17de eeuw stammen Hoogstraat 90, met trapgevel met accoladeboog boven de ingang, en Hoogstraat 104 met een halsgevel met fronton. Het huis Kleine Haven 5 heeft door een afluiving een asymmetrische tuitgevel gekregen.
Op de deurkalf prijkt de datering ‘1656’ (gerestaureerd 1938). Ook het al in 1671 vermelde voorm. schoolhuis Kerkplein 10 heeft een afluiving met gezwenkte gevel.
Dit gedeelte heeft men samen met de klokgevel in 1767 vernieuwd (gerestaureerd circa 1980). Een mooie klokgevel met rijke deurpartij in Lodewijk XV-stijl (circa 1750) bezit Grote Haven 66.
Ook hier bevindt zich aan één zijde een extra geveltravee. Andere voorbeelden van in opzet 18de-eeuwse gevels zijn te vinden bij Hoogstraat 88, Kerkstraat 7-9, Kerkplein 8 en Hoogstraat 64 (eind 18de eeuw).Rond 1800 verrees het rijzige huis Hoogstraat 158; ernaast staat een stalgebouw met rood geschilderde tuitgevel. Vroeg-19de-eeuws is de halsgevel van Kerkstraat 2. Het brede tweelaags herenhuis Hoogstraat 154 heeft een neoclassicistische gevel uit circa 1830 en een mogelijk nog 17de-eeuwse kern. Sober neoclassicistisch van vorm is de wit gepleisterde villa Hoogstraat 172 (circa 1840). Een gevel met dorische pilasters bezit het rond 1850 gebouwde eenlaags buurpand Hoogstraat 156 (voorm. Nutsspaarbank).
Het hofje Van Zijll van den Ham (Hoogstraat 52-62), bestaande uit vier huisjes met zes woningen, werd in 1866 (gevelsteen) gebouwd door metselaar A. Folk uit een legaat van H.B. van Zijll van den Ham uit Den Haag. Een gepleisterd neoclassicistisch poortje met een gevelsteen vormt de verbinding tussen de twee pandjes met tuitgevels aan de straatzijde.
Het oorspronkelijk als burgemeesterswoning gebouwde pand Hoogstraat 152, later ingrijpend verbouwd tot hotel-restaurant, heeft een gepleisterde eclectische voorgevel (circa 1870) en achter een dubbele klokgevel (begin 18de eeuw). Een gepleisterde gevel met eclectische details en omlijste ingang vormt de voorkant van het in de kern 18de-eeuwse dwarse herenhuis Hoogstraat 84-86, dat rond 1870 werd gesplitst. Neogotische details, spitsboogvensters en een achtzijdige entreetoren kenmerken de villa Provincialeweg West 12-14 (circa 1870). Op het dak liggen Oegstgeester pannen. In 1905 lieten de dames Drost, mogelijk naar ontwerp van hun neef J. Drost, de dubbele villa Hoogstraat 160-162 bouwen met een centrale hal en twee tuinkamers.
Het eenlaagspand Hoogstraat 9-11 heeft een aardige winkelpui (circa 1900). Voorzien van neorenaissance-details is het herenhuis Hoogstraat 174 (circa 1910) met erker en koetshuis. Het dubbelpand Het Oude Kostershuis (Grote Haven 4-6; circa 1905) vertoont jugendstil-details en het dubbele huis Provincialeweg Oost 56-58 (1923) heeft sobere expressionistische details.
