Winkels. Vanaf het midden van de 19de eeuw werden bestaande panden in de binnenstad voorzien van een winkelpui.
Daarnaast kwamen vanaf de eeuwwisseling ook geheel nieuwe winkels tot stand. Opvallende vroege winkelpuien zijn die van Nieuwe Rijn 99 (circa 1840), met een dorische pilasterstelling, en Aalmarkt 18 (circa 1860), met een ionische pilasterstelling.
Rond 1890 geplaatste winkelpuien in neorenaissance-stijl hebben Hogewoerd 42, Nieuwe Rijn 43 en 58, Nieuwsteeg 27 en Botermarkt 15, waarbij de laatste is voorzien van fraai snijwerk. Laat-19de-eeuwse rijke eclectische winkelpuien zijn te zien bij Pieterskerkchoorsteeg 14, Hogewoerd 19, Lange Mare 104, Hooglandsekerkgracht 42-44, Hooigracht 41 en Hogewoerd 15.
Voorbeelden van woon- en winkelpanden in eclectische of neorenaissance-vormen zijn Breestraat 11 (circa 1890; rijke winkelpui), Breestraat 12 en Hogewoerd 10. Voor slagerij P.J.W. van der Hart werd rond 1900 het winkelpand Pieterskerkgracht 8 gebouwd.
De meubelfirma Hasselman & Pander liet in 1895 het eclectische woon- en winkelpand Hogewoerd 115 bouwen, met een winkelpui met gietijzeren kolommen. In 1907 volgde voor deze firma de drielaags meubelzaak Breestraat 146 naar een jugendstil-ontwerp van H.J.
Jesse en W. Fontein.
Zij ontwierpen verder voor C.
Christiaanse de winkel Maarsmansteeg 8 (1905) met afgeronde hoek en eveneens met een stalen skelet met klinknagels voor de pui.
Veel woon- en winkelpanden uit het begin van de 20ste eeuw kregen jugendstil-vormen. De rond 1905 voor de slagerij van E.
Noack opgetrokken gevel bij Breestraat 65 heeft een kleurrijk sgrafitto-reliëf met florale motieven (gerestaureerd 1996). Interessante jugendstil-winkels zijn ook de voor A.
Timmerman gebouwde herenmodezaak Breestraat 90 (1905), ontworpen door J. van der Heijden, en het met torenvormige hoekpartij opgerichte woon- en winkelpand Hogewoerd 22 (1911), gebouwd voor koekfabrikant B.H.J. Van der Linden naar ontwerp van P.J.
Perquin. Geglazuurde baksteen is eveneens toegepast bij de jugendstil-panden Hogewoerd 85 en Steenstraat 9 (beide met houten erker), Jan Vossensteeg 43 (met inpandig balkon), Jan Vossensteeg 37, Hogewoerd 18 (met gebogen glazen winkelpui) en het voor meubelmaker J. van der Steen gebouwde pand Lange Mare 51 (1912).
Een in verblendsteen opgetrokken gevel hebben Nieuwe Rijn 27 (geel) en Nieuwe Rijn 15 (1915; oranje-rood) naar ontwerp van H.J. Jesse.
Aardige jugendstil-winkelpuien tonen Breestraat 106 (1905), Apothekersdijk 37 en Hooigracht 26.
De zeer fraaie jugendstil-winkelpui van Nieuwe Rijn 8-10 kwam tot stand in twee fasen (1900 en 1906) naar plannen van W.C.
Mulder voor winkelier M.J. Hoelen.
De grote gekleurde tegeltableaus met florale motieven en de tekst ‘Robes et Confections’ in de zijportieken zijn vervaardigd door de firma Holland. De invloed van het rationalisme is zichtbaar bij het hoekpand Kort Rapenburg 10 (circa 1905).
Juwelier P.J. van Kampenhout voorzag zijn winkel Haarlemmerstraat 125 rond 1925 van een houten winkelpui in art déco-vormen.Het warenhuis van Peek & Cloppenburg (Breestraat 78) kreeg bij een verbouwing in 1933 een expressionistisch uiterlijk naar plannen van L.F.C. Gathier. In 1934-'36 is naar een ontwerp van L. en J.A. van der Laan het vijflaagse warenhuis van Vroom & Dreesmann (Aalmarkt 22) gebouwd, waarvan de bovenste verdieping iets terugwijkt. Nog origineel in het interieur zijn de grote trap en de glas-in-loodvensters van J. Nicolas in het trappenhuis. Het woon- en winkelpand Korevaarstraat 2, gebouwd in 1927 naar een zakelijkexpressionistisch ontwerp van F.L.J.
Lourijsen, heeft een opvallende ronde gevelhoek aan de ene zijde en een verhoogd trapportaal aan de andere. Op de tegenovergelegen straathoek verrees in 1939 het woon- en winkelcomplex Gangetje 2-14, in een combinatie van zakelijk-expressionistische en functionalistische vormen naar ontwerp van C.L. Queré. In functionalistische stijl ontworpen door H. Lamberts is het in 1933-'34 voor boekhandelaar S.B. van Kloeten gebouwde woon- en winkelpand Breestraat 52, dat is voorzien van een opvallend verticaal gevelelement met een lantaarn. In traditionalistische stijl gebouwd is het winkelpand Hoogstraat 1 (circa 1950).
