Monumenten in Nederland: Zuid-Holland

Ronald Stenvert, Chris Kolman, Saskia van Ginkel-Meester, Elisabeth Stades-Vischer, Sabine Broekhoven en Ronald Rommes (2004)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Volkswoningbouw in Dordrecht

betekenis & definitie

Volkswoningbouw. Door de ‘Vereeniging tot Verbetering der Huisvesting van de Arbeidende Klasse’ werden in 1864 naar ontwerp van H.W.

Veth de onder- en bovenwoningen De Vereniging 1-42 gebouwd (uitgebreid 1867-'75).Het in 1911 op de kop toegevoegde woon- en winkelpand Singel 46-48 is ontworpen door A. Ek. Van dezelfde bouwvereniging is het naar plannen van Veth uit 1890 gebouwde complex Hallincqhof 1-32, bestaande uit twee parallel geplaatste woningblokken, dat in 1902 werd voltooid met frontwoningen voorzien van gepleisterde neoclassicistische gevels met kleurrijke tegeltableaus van plateelfabriek Holland. De Bouwvereniging Eigen Haard liet in 1886 in de gelijknamige straat Eigen Haard arbeiderswoningen bouwen met een sobere neoclassicistische detaillering.

Neorenaissance-trapgevels hebben de huizen Groenedijk 2-28 (circa 1895). Voorbeelden van de in de Transvaalbuurt na 1900 gebouwde woningen zijn Martinus Steynstraat 59-69 (1905) en 1e Reedwarsstraat 2-18 (circa 1905) met neorenaissance-details. Verder de door zware pirons bekroonde woningen De la Reystraat 41-47 (1904), de woningen De la Reystraat 29-35 (1904) en Alexanderstraat 2-6 (circa 1905) met chaletstijl-elementen en ten slotte Hendrikstraat 23-29 (circa 1905) met jugendstil-siermet-selwerk. In opdracht van de Stichting Woningzorg kwam in 1913-'14 naar plannen van B. van Bilderbeek het complex onder- en bovenwoningen Dubbeldamseweg Zuid 158-238 tot stand. Grote rondboogdoorgangen geven hier toegang tot de achterliggende pleintjes en straten van de Bloemenbuurt.

Van de arbeiderswijk Het Noorderkwartier werd in 1915-'16 naar plannen van B. van Bilderbeek de eerste fase met poortgebouw (Merwedestraat 5 e.o.) verwezenlijkt in Nieuw Historiserende stijl. De tweede fase (J. Spaanstraat e.o.) kwam tot stand in 1920-'21 naar een ontwerp met expressionistische details van Van Bilderbeek in samenwerking met H.A. Reus. In 1921-'23 verrees voor de woningbouwvereniging ‘Ons Huis’ naar een expressionistisch ontwerp van Chr.G. van Buuren het tuindorp De Mauvebuurt (Th. de Bockstraat e.o.) met paraboolvormige poorten. Expressionistisch van vorm zijn verder de elders gelegen onder- en bovenwoningen Heysterbachstraat 38-54 (circa 1920) en het appartementencomplex Singel 477-527 (1925-'28).

De R.K. Bouwvereniging ‘Het Gezin’ liet in 1932 de eenlaags arbeiderswoningen Krommedijk 126-152 e.o. bouwen in combinatie met torenachtige bouwvolumes. Zakelijk-expressionistisch van vorm zijn de portiekwoningen Koninginnestraat 6-64 (circa 1925) en de bij een stadsvernieuwingsproject naar plannen van B. van Bilderbeek en H.A. Reus opgetrokken woningen rond het Bethlehemplein (1930-'35).