Dijkdorp, ontstaan aan het eind van de 12de eeuw in de Albrandswaard. Buitendijks lag een kleine haven en binnendijks vormde zich een kleine dorpskern.
Noordelijker, aan het einde van de Kerkstraat, verrees de kerk. Daar in de buurt lag het 14de-eeuwse kasteel Valckestein van de heren van Putten (gesloopt 1826). Het tracé van de stoomtram Rotterdam-Oostvoorne (1904-'65; nu Groene Kruisweg) scheidde de kerk van de rest van het dorp. Na de Tweede Wereldoorlog heeft Poortugaal een relatief bescheiden ontwikkeling doorgemaakt.
